విలక్షణమైన జీవనం మాదిరిగానే, విలక్షణమైన ఆచార సంస్కృతులకు చిరునామదారులు ఆదివాసులు. మూల సంస్కృతి ఆచారాలను పాటిస్తూనే కాలానుగుణంగా వస్తున్న ఆధునిక మార్పుల్లో భాగస్వాములవుతున్నారు. ఆధ్యాత్మికత, భక్తి భావానికి గల భేదాలు తెలియని ఈ గిరిజనులకు తెలిసిందల్లా నమ్మకంతోముడిపడ్డ భక్తి మాత్రమే. దానినే ఆచరిస్తారు. వారికి గల సాధారణ పరిజ్ఞానం, మౌఖిక సాహిత్యం వల్ల, ఆధ్యాత్మిక చింతనలు, పునర్జన్మలు, ముక్తి మార్గాలు వారికి తెలియదు. బతికినన్ని రోజులు ఆరోగ్యంగా, ఆనందంగా, ఉల్లాసంగా జీవించడం మాత్రమే వారికి అవసరం. వారికి గల నిండైన కృతజ్ఞత, విశ్వాసాల సాక్షిగా నిరాకారులైన వారివారి కుల, గ్రామ దేవర్లతో పాటు వారి వారి ఇలవేల్పులైన నాగోబా, జంగుబాయి, పెర్సపెన్, మేడారం సమ్మక్క సారక్క, గుంజేడు ముసలమ్మ వంటి దైవాలను గౌరవించుకుంటూ మొక్కులు చెల్లించుకుని జీవిస్తుంటారు. వారికి వ్రతాలు, నోములు, పూజలు, మంత్రాలు తదితర వాటితో అవసరం లేదు. వాటిని ఆచరించి అంతులేని పుణ్యం, సంపదలు రావాలని వారు కోరుకోరు.
వాటి అవసరం కూడా వారికి లేదు.అనారోగ్యం పాలైతే తెలిసిన మూలిక వైద్యం చేసుకోవడం మనోధైర్యం కోసం వారాంతపు దేవర్ల దగ్గరకు వెళ్లి ఆ పూనకం దేవర్లు చెప్పే, చేసే ధైర్యపు మాటలు చర్యలు ద్వారా మనోధైర్యం పెంచుకొని జబ్బుల బారి నుండి బయటపడుతుంటారు. పంటలు బాగా పండాలని కోరుకుంటారు. పంటలు బాగా పండాయని కృతజ్ఞతతో వారి దేవర్లకు ధాన్యం, ఇప్పసారా, మాంసాహారపు మొక్కులు వంటి వాటిని తీర్థంగా సమర్పించుకుంటారు. ఒక రకంగా గిరిజనుల భక్తి భావనలో కేవలం నమ్మకం, కృతజ్ఞతలు తప్ప ప్రతిఫలాపేక్ష ఏమాత్రం ఉండదు. ఇది ఒకనాటి గిరిజనుల భక్తి భావనల తీరు. అయితే, నేటి ఆధునిక కాలంలో వస్తున్న మార్పుల్లో భాగంగా వీరి భక్తి విధానాలలో మార్పులు వస్తున్నాయి. గిరిజనులలో సంస్కారం, దేశభక్తి, దైవభక్తి పెంపొందించే క్రమంలో వనవాసీ కళ్యాణ పరిషత్ తదితర స్వచ్ఛంద సంస్థలు చేస్తున్న ప్రయత్నాల్లో భాగంగా ఆధునిక దైవాలైన శ్రీరాముడు, ఆంజనేయులు, గణపతి, అయ్యప్పలను పూజిస్తున్నారు. మాల ధారణలు, దీక్షలు మొదలు పెట్టారు.
మొదట జంగుబాయి, సమ్మక్క మాల ధారణ దీక్షలకే పరిమితం అయిన వీరు గిరిజనేతరులతో కలిసి, విడివిడిగా కూడా ఈ సంఘటిత భక్తి కార్యక్రమాలు నిర్వహించుకుంటున్నారు. అందులో భాగంగానే ఇటీవల గిరిజన గ్రామాల్లో విరివిగా గణేష్ మండపాలు వెలిశాయి. గ్రామస్థులంతా చందాలు వేసుకుని పూర్తి ఆధునిక పద్ధతుల్లో పూజలు నిర్వహించారు. నవరాత్రులు మొత్తం పూజలు చేసే ఆర్థిక స్థోమత లేక మూడు లేదా ఐదు రాత్రులతో ముగించి నిమజ్జన చేయడం. అనంతరం సామూహిక అన్నప్రసాదం కార్యక్రమాలు నిర్వహిస్తున్నారు. అయితే, నిమజ్జన శోభా యాత్రల్లో మాత్రం తమదైన డోలు వాయిద్యం, నృత్యాలతో గిరిజన సాంప్రదాయపు ఊరేగింపులు నిర్వహిస్తూ తమ గిరిజన సంస్కృతిని చాటుకోవడం విశేషం. ఇదే క్రమంలో సంక్రాంతి నాడు శ్రీరామ భజన చేస్తూ గిరిజన గ్రామాల్లో పల్లకి సేవలు చేస్తున్నారు. సమీప ప్రాంతాల్లో జరిగే శివరాత్రి నాటి శివ కళ్యాణం, హోలీకి జరిగే వెంకటేశ్వర కళ్యాణం, శ్రీరామ నవమి నాటి సీతారామ కళ్యాణం, నరసింహ జయంతికి జరిపే నరసింహ కళ్యాణం, భద్రాచలం రామాలయంలో శబరిస్మృతి యాత్ర వంటి వివిధ తీర్ధాలకు గిరిజనులు అధిక సంఖ్యలో వెడుతున్నారు.
గిరిజనుల్లో అధికంగా సామూహిక కార్యక్రమాలు, ప్రయాణాలు వుంటాయి. మద్యపాన వ్యసనం నుండి దూరమయ్యే సదుద్దేశంతోను, సాధారణ ఆరోగ్య కోసం, గిరిజన యువత అధికంగా మాలధారణ దీక్షలు చేపడుతున్నారు. అంజన్న మాల ధారణల వారి సంఖ్య అధికంగా ఉండగా, తరువాత క్రమంలో అయ్యప్ప, దుర్గమ్మ, శ్రీరామ దీక్షదారులు వుంటున్నారు. మరోవైపు విశ్వాస నిధులైన గిరిజనుల్లో కొందరు ఆర్థిక వెసులుబాటు, అనారోగ్యాల నుంచి స్వస్థత పొందే క్రమంలో ప్రభువు సేవకులైన పాస్టర్ల మాటలకు బందీలై చర్చిలకు వెళుతున్నారు. పాస్టర్ల ఆర్థిక పురోభివృద్ధి ప్రత్యక్షంగా చూసిన కొంత మంది గిరిజన యువకులు కేవలం ఆర్థిక అభివృద్ధి ఆశించి పాస్టర్లుగా మారి, నమ్మకాలకు చిరునామాదారులైన తమ కుటుంబాల వారిని చర్చిలకు చేరవేస్తున్నారు. దరిమిల ప్రతి గిరిజన గ్రామంలో చర్చిలు వెలుస్తున్నా యి. ఈ క్రమంలో క్రైస్తవంలోకి నెట్టబడ్డ గిరిజనుల పరిస్థితి చిత్రంగా తయారైంది. వారిదైన గిరిజన సంస్కృతికి సంబంధించిన కొత్తల పండుగ, విత్తనాల పండుగ, వివిధ తెగల, గోత్రాలకు నిర్దేశించిన ఇలవేల్పు పండుగలతో పాటు గ్రామ పండుగలైన ఎల్లమ్మ, పోచమ్మ, పెద్దమ్మ తదితర పండుగలకు, జాతర్లకు దూరంగా వుండాల్సిన దుస్థితి ఏర్పడింది.
చివరికి చనిపోయిన సందర్భంలో గిరిజన సంప్రదాయ పద్ధతిలో చేయాల్సిన అంత్యక్రియలు, కర్మకాండలు కూడా పూర్తిగా క్రైస్తవ పద్ధతిలో చేయాల్సిన దుర్మార్గపు పరిస్థితులు ప్రస్తుతం గిరిజన గ్రామాల్లో ఉన్నాయి. వారికి గల ‘నమ్మకం’ అనే గుణమే వారిని ఈ బలవంతపు భక్తి భావాలవైపు అడుగులు వేయిస్తున్నది. ఇలాంటి సందీప్త సమయంలో అక్షరాస్యులు, ఉద్యోగులైన గిరిజన యువత ఏర్పాటు చేసుకున్న తుడుందెబ్బ, సంక్షేమ పరిషత్, ఆదివాసీ సేన తదితర గిరిజన సంఘాలు ఈ ఆధునిక భక్తి భావాల పట్ల వ్యతిరేకతను ప్రకటిస్తున్నాయి. ఇంకా వీటిని కట్టడి చేయడానికి ప్రత్యక్ష కార్యాచరణకు కూడా దిగాల్సిన అవసరం ఉంది.మనదైన గిరిజన సంస్కృతికి సంబంధించిన దేవర్లను, ఇలవేల్పులను, ఆదివాసీ వీరులను మాత్రమే పూజించుకోవాలనే చైతన్యం దిశగా ఈ గిరిజన సంఘాల ప్రయత్నాలు ముమ్మరం అవుతున్నాయి. అక్షరాస్యత ద్వారా గిరిజనుల్లో వచ్చిన సామాజిక, ఆర్థిక మార్పుల వల్ల జీవన విధానంలో చక్కటి మార్పు వచ్చింది.
అది ఆనందదాయకమే. నేటి గిరిజన యువతలోని అక్షరాస్యత కేవలం ఉద్యోగాల కోసం, ఆర్థిక వృద్ధి కోసం మాత్రమే కాక తమదైన సాంప్రదాయాలను, సంస్కృతులను, తమ అస్తిత్వాన్ని సంరక్షించుకోవడానికి, తమ జన జాతి ప్రజలను చైతన్య పరచడానికి ఉపకరించాలి. ప్రభుత్వాల పరంగా ఎన్నో అవకాశాలు ముంగిట్లో గల ఆదివాసులు భవిష్యత్తులో తమదైన ఆలోచన శక్తి, చైతన్యంతో ఉత్తమ జీవన విధానంతో కొనసాగి, సంస్కృతి సంరక్షకులై, సదా ఆరోగ్యాలతో సకల అభివృద్ధి సాధించాలి.