ట్రంప్ రౌడీ సామ్రాజ్యవాదం

యూరప్‌కు చెందిన నౌకా యాత్రికులు ప్రపంచంలోని కొత్త భూభాగాలను, సముద్ర మార్గాలను కనుగొన్న కాలంనుంచి ఆరంభించి ఈ అయిదు వందల ఏళ్లలో పాశ్చాత్య ప్రపంచం వివిధ దశలను చూసింది. అవి మెర్కంటైలిజం, మెర్కంటైల్ క్యాపిటలిజం, పారిశ్రామిక విప్లవం, పారిశ్రామిక సామ్రాజ్యంవాదం, వలసవాదం, నయా వలసవాదం, ఆర్థిక సామ్రాజ్యవాదం వంటివి. భౌగోళిక వలసల దశ ముగిసిన తర్వాత నయా వలసవాదానికి పొడిగింపుగా ఆర్థిక సంస్కరణలతో మొదలు కొని ఆర్థిక సామ్రాజ్యవాదం సాగుతున్నది. అందుకు ప్రపంచ బ్యాంకు, ఐఎంఎఫ్, ఆయా దేశాల ఆర్థికశక్తి, శాస్త్ర సాంకేతిక రంగాల బలిమి సాధనాలవుతున్నాయి. ఈ అన్ని దశలలోనూ బలవంతులు బలహీనులపై ఒత్తిడులు, కుట్రలు, ఆక్రమణలు, బలప్రయోగాలు చేశారు. ఇప్పటికీ చేస్తున్నారు. కాని అదంతా ప్రత్యర్థులపై లేదా లొంగిరాని వారిపై. కొన్నిసార్లు ఒక పాశ్చాత్య దేశం మరొక పాశ్చాత్య దేశంపై ఆ పని చేసినా అది కూడా ప్రత్యర్థులపై లొంగిరాని వారిపై మాత్రమే.

అందుకు భిన్నంగా ప్రస్తుత అమెరికా అధ్యక్షుడు డొనాల్డ్ ట్రంప్ ఒక సరికొత్త పద్ధతిని అనుసరిస్తున్నారు. అది రౌడీ సామ్రాజ్యవాదం. ప్రత్యర్థి దేశాలపైనే కాదు, మిత్ర దేశాలపై కూడా. ఇక్కడ కొన్ని వివరణలు అవసరం. రౌడీ అనే ఇంగ్లీషు మాటకు అర్థం అల్లరి, హంగామా చేస్తూ ఒక పద్ధతి లేకుండా అస్తవ్యస్తంగా ప్రవర్తించటం. అందులో దౌర్జన్యానికి కూడా అవకాశం ఉండటం. ఈ మాట ట్రంప్‌కు ఏ విధంగా వర్తిస్తుంది? దానిని సామ్రాజ్యవాదానికి కూడా ముడిపెడుతూ? ఇందులో ట్రంప్ ది సామ్రాజ్యవాదం అంటున్న మాట మనది కాదు. సామ్రాజ్యవాదం అంటున్న మాట మనది కాదు. సాక్షాత్తూ అమెరికన్ మీడియా ఆయనను ఉద్దేశించి ఆ పదాన్ని వాడుతున్నది. అమెరికాతోపాటు యూరోపియన్ మేధావులు కూడా ఆ మాట అంటున్నారు. ఎందుకన్నది తర్వాత చూద్దాం. పోతే, రౌడీ అన్నది ఇంకా వారి నుంచి రాలేదు. అది మనం అంటున్నది. ఎందుకో అది కూడా చూద్దాం.
సూటిగా చెప్పాలంటే విషయాలు ఈ విధంగా ఉన్నాయి. ట్రంప్ గ్రీన్‌లాండ్, పనామా కాలువ, కెనడా దేశం మూడూ అమెరికాకు కావాలంటున్నారు. గల్ఫ్ ఆఫ్ మెక్సికో పేరును గల్ఫ్ ఆఫ్ అమెరికాగా మార్చాలని అంటుండటమే గాక, అధికారం స్వీకరించిన వెంటనే ఏక పక్షంగా మార్చివేస్తూ ఉత్తర్వులు కూడా జారీ చేశారు.

ఈ నాలుగు చర్యలు సామ్రాజ్య వాదమని పాశ్చాత్య మీడియా అంటున్నది. అమెరికాది ఇతరత్రానూ సామ్రాజ్యవాదమే. కాని ఇది భౌగోళికమైనది. భౌగోళిక సామ్రాజ్యవాదపు దశ ముగిసి దాదాపు 50 సంవత్సరాలు అయింది. పాశ్చాత్య దేశాలకు ఇప్పటికీ మహాసముద్రాలలో అక్కడక్కడ దీవులు స్వాధీనంలో ఉన్నాయి. అవి గత సామ్రాజ్యవాద కాలం నుంచి కొనసాగుతున్నవి. వాటిలో వ్యూహాత్మకంగా సైనిక స్థావరాలుగా ఉపయోగించుకుంటున్నారు. కొన్ని చోట్ల అక్కడి ప్రజలు స్వాతంత్య్రం కావాలంటున్నారు గాని, చెప్పుకోదగ్గ ఉద్యమాలంటూ లేవు. కొన్ని చోట్ల, పాశ్చాత్య దేశాలు ఇచ్చే నిధులు, రాయితీలతో సమాధానపడిపోయారు. ఆ విధంగా, అటువంటి ఆక్రమణలను ఇపుడు భౌగోళిక సామ్రాజ్యవాదంగా పరిగణించటం లేదు.
అటువంటిది, ఆ దశ ముగిసినాక ఇపుడు ట్రంప్ అకస్మాత్తుగా అందరినీ ఆశ్చర్యపరుస్తూ, పైన పేర్కొన్న నాలుగు అంశాలను ముందుకు తెచ్చారు. నిజానికి ఈ మాటలు ఆయన తన మొదటి పాలనా కాలంలోనూ అన్నారు గాని ఏదో సాధారణ ధోరణిలో. అందువల్ల ఎవరూ సీరియస్‌గా తీసుకోలేదు. ట్రంప్ తీసుకున్నట్లు కూడా అనిపించలేదు. ఈసారి పరిస్థితి అందుకు భిన్నంగా ఉంది. అనేక ఇతర అంశాలలోవలెనే ఈ విషయంలోనూ ఆయన పట్టుదలను చూపటం గమనించవలసిన విషయం. అందువల్లనే ఇంత చర్చ, విమర్శలు వినవస్తున్నాయి. మిత్ర దేశాల నుంచి కూడా నిరసనలు, ప్రతిఘటనలు కనిపిస్తున్నాయి. సామ్రాజ్య వాదం అనే మాట కొత్తగా రావటం అందుకే.

ట్రంప్ ఇపుడీ పట్టుదల చూపటానికి కారణమేమిటన్నది జాగ్రత్తగా అర్ధం చేసుకోవలసిని విషయం. అదేమిటో ముందుగా చూసి, ఆ దిశలో తను ఏమేమి చేస్తున్నారో తర్వాత గమనిద్దాము. అపుడు గాని తనది రౌడీ సామ్రాజ్యవాదం అనటమెందుకో అర్థం కాదు. అమెరికా ఆర్థికంగా, సైనికంగా, విద్య, శాస్త్ర సాంకేతిక రంగాలలో అగ్రరాజ్యం. రెండవ ప్రపంచ యుద్ధం తర్వాత బ్రిటిష్ సామ్రాజ్యం బలహీనపడి ఈ విషయాలలో తన ప్రాభవాన్ని కోల్పోయినప్పటి నుంచి ఆ స్థానాన్ని అమెరికా ఆక్రమించింది. ఆ విషయంలో వారికి 1015 సంవత్సరాల క్రితం వరకు ఎదురులేకపోయింది. ముఖ్యంగా 1991లో సోవియెట్ యూనియన్ పతనమైనప్పటి నుంచి. ప్రస్తుత శతాబ్దం ఆరంభమై కొంత కాలం గడిచే సరికి, తన విస్తారమైన సహజ వనరుల ఆధారంగా రష్యా తిరిగి ఆర్థికంగా పుంజుకోసాగింది. సైనిక బలాన్ని పెంచుకోవటం మొదలుపెట్టింది. అప్పటికే 2001లో డబ్లుటిఒలో చేరిన చైనా కూడా అదే పద్ధతిలో గణనీయంగా అభివృద్ధి చెందటం మొదలైంది. ఈ రెండు దేశాలు తమ వెనుకటి పరస్పర వివాదాలను పరిష్కరించుకుని సన్నిహితం కాసాగాయి. ఆ విధంగా మరికొంత కాలానికి ఈ రెండు దేశాలు తమ ఆర్థిక, సైనిక శక్తులతో అమెరికాకు, నాటో కూటమికి సవాలు కావటం మొదలైంది.

వీటిలో చైనా విద్యారంగంతోపాటు శాస్త్ర, సాంకేతిక పరిశోధనలు, కొత్త ఆవిష్కరణలలో అమెరికాకు పోటీ కాసాగింది. చైనా చొరవతో ఏర్పడిన బెల్ట్ అండ్ రోడ్ ఇనీషియేటివ్ (బిఆర్‌ఐ) వేగంగా విస్తరించి అందులో ఈసరికి అన్ని ఖండాల నుంచి సుమారు 150 దేశాలు సభ్యత్వం తీసుకున్నాయి. అమెరికా కాదన్నప్పటకీ కొన్ని యూరోపియన్ దేశాలు సైతం చేరటం విశేషం. ఈ పథకం లక్షం రవాణా సౌకర్యాలను, పారిశ్రామికీకరణను, వాణిజ్యాన్ని, అభివృద్ధిని సాధించటం. ఆ తర్వాత ఏర్పడిన బ్రిక్స్ కూటమి గురించి ఎప్పటికపుడు వార్తలు వస్తున్నవే. బ్రిక్స్ వ్యవస్థాపక సభ్యదేశాలలో ఇండియా ఒకటి. ఇవి అన్నీ కలిసి అమెరికా ఆధిక్యాన్ని ఆధిపత్యాన్ని దెబ్బ తీయటం మొదలైంది. చైనా రెండవ అతి పెద్ద ఆర్థికశక్తిగా మారింది. పర్ఛేజింగ్ పవర్ పేరిటీ (పిపి) లెక్కలలో అమెరికాను 2017 నాటికే మించిపోయింది.

మరొక పదేళ్లలో మొదటి ఆర్థిక శక్తి కాగలదన్నది అమెరికన్ నిపుణుల అంచనలే. ఈ స్థితిలో చైనా అభివృద్ధిని కుంటుపరిచేందుకు అమెరికా అనేక ఆంక్షలను విధించినా ఉపయోగం ఉండటం లేదు. ట్రంప్ తన మొదటి విడతలో ప్రకటించిన వాణిజ్య యుద్ధం వల్ల చైనా కన్న అమెరికాకే ఎక్కువ నష్టం కలిగినట్లు పలు అమెరికన్ సంస్థలు అంచనా వేసాయి. ఈ నేపథ్యంలో తిరిగి అధికారానికి వచ్చిన ట్రంప్, ఒకవేళ బ్రిక్స్ కూటమి అమెరికన్ డాలర్ ఆధిపత్యాన్ని దెబ్బతీసే చర్యలు తీసుకున్న పక్షంలో ఆ కూటమి దేశాలన్నింటి నుంచి దిగుమతులపై 100 శాతం సుంకాలు పెంచగలమని హెచ్చరించారు. ఇప్పటికే ‘బ్రిక్స్’ జిడిపి ప్రపంచ ఆర్థిక వ్యవస్థలో 35 శాతానికి చేరి, 30 శాతం గల జి7ను మించిపోయింది. చైనా సుమారు 120 దేశాలకు అగ్రస్థాయి వాణిజ్య భాగస్వామిగా మారింది. ఇది అమెరికా కన్నా చాలా ఎక్కువ. చైనాతో అమెరికా వాణిజ్య లోటు అనేక సంవత్సరాలుగా కొనసాగుతున్నది.

ఇటువంటివన్నీ అమెరికాను భయపెడుతున్న విషయాలు. ఆర్థిక ఆధిపత్యం పోతే దాని వెంట అన్ని ఆధిపత్యాలు బలహీన పడతాయని వారికి తెలుసు. కనుక ఆ పరిస్థితిని నివారించేందుకు ట్రంప్ గత పాలన తర్వాత జో బైడెన్ కూడా ప్రయత్నించి విఫలమయ్యారు. ఈ స్థితిని ఏ విధంగానైనా అరికట్టాలన్నది ట్రంప్ ఆలోచన. లేనట్లయితే, మరొక పదేళ్లకు కాదు గదా అంత కన్న ముందే తాము ఆర్థికంగా అగ్రస్థానాన్ని కోల్పోవచ్చు. ట్రంప్ పట్టుదలకు మూలం ఈ విధమైన భయంలో ఉంది. వాస్తవానికి ట్రంప్ పట్టుదల అమెరికా పట్టుదల అనటం మరింత సరిగా ఉంటుంది. అందువల్లనే బైడెన్ కూడా ఈ ప్రమాదాన్ని అరికట్టేందుకు ప్రయత్నించారు. కాకపోతే ఇరువుర్ని పద్ధతులు, వ్యవహరణా శైలి మధ్య తేడాలున్నాయి. బైడెన్ సహా మిగిలిన అధ్యక్షులందరిది, డెమోక్రాట్లు అయినా రిపబ్లికన్లు అయినా, సంప్రదాయికమైన సామ్రాజ్యవాద, పెట్టుబడిదారీ శైలి. ట్రంప్‌ది రౌడీ శైలి. తక్కిన అన్ని విషయాలలోనూ చూస్తున్న ఇదే శైలిని మనం ఇందులోనూ చూస్తున్నాము. ట్రంప్‌కు ఇటువంటి వ్యక్తిత్వం, శైలీ ఎందుకు వచ్చాయి, ఎప్పటి నుంచి అనేది వేరే చర్చ.

అమెరికా తన అగ్రస్థానం కోల్పోకుండా ఉండాలంటే సంప్రదాయికమైన సామ్రాజ్యవాద, పెట్టుబడిదారీ మార్గంలోనూ ప్రయత్నించవచ్చు. ఆ పద్ధతిలో పోటాపోటీగా ప్రపంచమంతటి నుంచి వనరులు సేకరణ, ఉత్పాదన, మార్కెట్లలో పోటీబడి పైచేయి సాధించటం, దీనంతటికి అవసరమైన విద్య, శాస్త్రసాంకేతిక నైపుణ్యాల అభివృద్ధి, ఇతర దేశాలతో దౌత్య, వాణిజ్య సంబంధాలు సజావుగా ఉండటం, సహకార ధోరణి వంటివి ఉంటాయి. కాని, ఆ పద్ధతి ఇష్టం లేదో, ఉపయోగం లేదనుకున్నారో, మరెందుకైనా వద్దనుకున్నారో, లేక తన వ్యక్తిత్వ ధోరణి వల్లనో గాని ట్రంప్ అడ్డదారి వంటి రౌడీ మార్గం ఎంచుకున్నారు.
అది తన వ్యవహరణలో ఏ విధంగా ప్రతిఫలిస్తున్నాదో చూస్తూనే ఉన్నాము. వనరుల కోసం, ఆదాయాల కోసం, రక్షణ అవసరాల కోసం, గ్రీన్ లాండ్, కెనడా, పనమా కాలువ కావాలనుకుంటారు.

అటువంటి భౌగోళిక విస్తరణ లక్షాలను పెట్టుకోవటమే గాక, అధిక పన్నులతో ఆర్థికంగా వత్తిడి చేసో, లేక సైన్యాన్ని పంపి ఆక్రమించుకోవటమే, లేక డబ్బుతో ఖరీదు చేయటమో చేయగలమంటూ బాహాటంగా బెదిరిస్తారు. అవి తమకు సన్నిహిత మిత్రదేశాలని గాని, కెనడా, డెన్మార్క్‌లు, నాటో కూటమి దేశాలు కూడా అన్నది గాని, వారి తీవ్ర నిరసనలను గాని, మొత్తం యూరోపియన్ యూనియన్ వ్యతిరేకతను గాని లెక్కచేయరు. అమెరికా ఆర్థిక ప్రయోజనాల పరిరక్షణకంటూ తీసుకుంటున్న అనేక ఇతర చర్యలను, వాటిలో కొన్నింటి అస్తవ్యస్తతలను పక్కన ఉంచితే, ఈ మిత్రదేశాల విషయంలో జరుగుతున్నది మాత్రం రౌడీ సామ్రాజ్యవాద ధోరణే. ఇది చివరకు ఏ విధంగా పరిణమించేదీ చెప్పలేముగాని, ప్రస్తుతానికి కనిపిస్తున్నది మొత్తం సామ్రాజ్యవాద చరిత్రలోనే ఇంతకు ముందెన్నడూ లేనిది.

టంకశాల అశోక్

దూరదృష్టి