లీగల్ సర్వీసెస్ అథారిటీ యాక్ట్- 1987 భారత రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్ 39ఎ సమాజంలోని పేద, బలహీన వర్గాలకు ఉచిత న్యాయ సహాయాన్ని అందిస్తూ అందరికీ న్యాయం చేస్తుంది. రాజ్యాంగంలోని ఆర్టికల్స్ 14, 22(1)లూ చట్టం ముందు సమానత్వాన్ని, సమాన అవకాశాల ఆధారంగా న్యాయాన్ని ప్రోత్సహించే న్యాయ వ్యవస్థను నిర్ధారించడం రాష్ట్రానికి తప్పనిసరి. ఏడాదిలో లీగల్ సర్వీసెస్ అథారిటీస్ యాక్ట్ దేశ వ్యాప్తంగా యూనిఫాంను ఏర్పాటు చేయడానికి 9 నవంబర్ 1995న అమలులోకి వచ్చింది. ప్రతి రాష్ట్రంలో స్టేట్ లీగల్ సర్వీసెస్ అథారిటీ, ప్రతి హైకోర్టులో లీగల్ సర్వీసెస్ కమిటీని ఏర్పాటు చేశారు. నల్సా విధానాలు, ఆదేశాలు అమలు చేయడానికి, ప్రజలకు ఉచిత న్యాయసేవలను అందించడానికి, రాష్ట్రంలో లోక్‌అదాలత్‌లను నిర్వహించడానికి జిల్లాలు, తాలూకాల్లో జిల్లా న్యాయ సేవల అధికారులు, తాలూకా న్యాయ సేవల కమిటీలు ఏర్పాటు చేయబడ్డాయి.
ప్రధానంగా రాష్ట్ర, జిల్లా న్యాయ సేవల అధికారులు, తాలూకా న్యాయ సేవల కమిటీలు మొదలైనవి ఈ క్రింది ప్రధాన విధులను క్రమం తప్పకుండా నిర్వర్తించాలని కోరడం జరిగింది. 1) అర్హత గల వ్యక్తులకు ఉచిత, సమర్థ న్యాయ సేవలను అందించడానికి 2) వివాదాల సామరస్య పరిష్కారం కోసం లోక్‌అదాలత్‌లను నిర్వహించడం 3) గ్రామీణ ప్రాంతాల్లో న్యాయ అవగాహన శిబిరాలు నిర్వహించాలి. i) ఉచిత న్యాయ సేవల్లో ఇవి ఉన్నాయి:- కోర్టు, ప్రాసెస్ రుసుము ఏదైనా చట్టపరమైన చర్యలకు సంబంధించి చెల్లించవలసిన లేదా చెల్లించవలసిన అన్ని ఇతర ఛార్జీల చెల్లింపు; న్యాయ విచారణలో న్యాయవాదుల సేవలను అందించడం; చట్టపరమైన చర్యలలో ఆర్డర్లు, ఇతర పత్రాల ధ్రువీకరించబడిన కాపీలను పొందడం, సరఫరా చేయడం. ఉచిత న్యాయ సేవలను పొందడానికి అర్హులైన వ్యక్తులు:- మహిళలు, పిల్లలు, ఎస్‌సి, ఎస్‌టిలు, పారిశ్రామిక కార్మికులు, సామూహిక విపత్తు, హింస, వరదలు, కరువు, భూకంపం, పారిశ్రామిక విపత్తుల బాధితులు, వికలాంగులు. vi) అదుపులో వున్న వ్యక్తులు, వార్షిక ఆదాయం రూ. 1 లక్ష మించని వ్యక్తులు, మనుషులు, బిచ్చగాళ్ల అక్రమ రవాణా బాధితులు. ii) లోక్ అదాలత్ అనేది ప్రత్యామ్నాయ వివాదాల పరిష్కార విధానాల్లో ఒకటి. ఇది న్యాయస్థానంలో లేదా వ్యాజ్యానికి ముందు దశలో పెండింగ్‌లో వున్న వివాదాలు/ కేసులను సామరస్యంగా పరిష్కరించుకునే/ రాజీ చేసుకునే వేదిక.
లోక్ అదాలత్‌కు లీగల్ సర్వీసెస్ అథారిటీస్ యాక్ట్- 1987 ప్రకారం చట్టబద్ధమైన హోదా ఇవ్వబడింది. చట్టం ప్రకారం లోక్ అదాలత్ ఇచ్చే అవార్డు సివిల్ కోర్టు డిక్రీగా పరిగణించబడుతుంది. ఇది అంతిమమైనది, అన్ని పక్షాలకు కట్టుబడి ఉంటుంది. అప్పీల్ అబద్ధం కాదు. ఏదైనా కోర్టు ముందు దానికి వ్యతిరేకంగా లీగల్ సర్వీసెస్ అథారిటీస్ యాక్ట్, 1987లోని అండర్ సెక్షన్ -19 కోర్టుల ముందు పెండింగ్‌లో వున్న కేసుల పరిష్కారం కోసం నల్సా మార్గదర్శకత్వంలో లిటిగేటివ్ దశలో ఉన్న విషయాల కోసం న్యాయసేవల అధికారులు, కమిటీలు లోక్ అదాలత్‌లను నిర్వహిస్తున్నాయి. ‘పబ్లిక్ యుటిలిటీ సర్వీసెస్’ కి సంబంధించిన వివాదాలను రాజీ, పరిష్కారానికి తప్పనిసరి ప్రీ-లిటిగేటివ్ మెకానిజంను అందించాలనే ఉద్దేశంతో 2002 లో లీగల్ సర్వీసెస్ అథారిటీస్ యాక్ట్-1987లో అధ్యాయం VI ఎ చేర్చబడింది. కోవిడ్ దృష్ట్యా ఈ లోక్ అదాలత్ సంభావితమైంది.
ఇది లోక్ అదాలత్‌ల్లో పాల్గొనలేకపోయిన వ్యక్తులకు న్యాయం పొందేందుకు గణనీయంగా ఉపయోగపడింది. iii) చట్టపరమైన అవగాహన కార్యక్రమాలు, వ్యూహాత్మక న్యాయ సహాయంలో భాగంగా నల్సా, రాష్ట్ర లీగల్ సర్వీసెస్ అథారిటీల ద్వారా చట్టపరమైన అక్షరాస్యత కార్యక్రమాలు నిర్వహిస్తుంది. కొన్ని రాష్ట్రాల్లో గ్రామీణ న్యాయ అక్షరాస్యత శిబిరాలతో పాటు సాధారణ పద్ధతిలో మహిళల సాధికారత కోసం పాఠశాలలు, కళాశాలల్లో ప్రతి ఏటా చట్టపర అక్షరాస్యత కార్యక్రమాలు నిర్వహించబడతాయి. రంగారెడ్డి జిల్లా లీగల్ సర్వీసెస్ అథారిటీ కార్యకలాపాల సంక్షిప్త నివేదిక: జనవరి 2023- అక్టోబర్ 2023 వరకు జిల్లా లీగల్ సర్వీసెస్ అథారిటీ నియంత్రణలో 7 మండల న్యాయ సేవల కమిటీలు పని చేస్తున్నాయి.
1). మండల లీగల్ సర్వీసెస్ కమిటీ, హయత్‌నగర్. 2) మండల లీగల్ సర్వీసెస్ కమిటీ, ఇబ్రహీంపట్నం. 3) మండల లీగల్ సర్వీసెస్ కమిటీ, చేవెళ్ల. 4) మండల్ లీగల్ సర్వీసెస్ కమిటీ, షాద్‌నగర్. 5) మండల్ లీగల్ సర్వీసెస్ కమిటీ, సైబరాబాద్. 6) మండల్ లీగల్ సర్వీసెస్ కమిటీ, రాజేంద్రనగర్. జిల్లా లీగల్ సర్వీసెస్ అథారిటీ నేటి వరకు 418 రోజువారీ లోక్ అదాలత్ నిర్వహించింది. ఇందులో 891 క్రిమినల్, 188 సివిల్, 511 ప్రీ లిటిగేషన్ కేసులు రూ. 2,71,47,350 పరిహారం అందించడం ద్వారా పరిష్కరించబడ్డాయి. పరిష్కరించబడ్డ 123 ఎంవి ఒపి కేసుల్లో రూ. 8,77,12,990 పరిహారం అందించబడింది. 290 కేసుల్లో న్యాయ సహాయం అందిచబడింది. రాష్ట్ర న్యాయ సేవల అథారిటీ సూచనల మేరకు జిల్లా లీగల్ సర్వీసెస్ అథారిటీ 11 ఫిబ్రవరి2023, 10 జూన్ 2023, 09 సెప్టెంబర్ 2023 తేదీల్లో జిల్లా మొత్తం జాతీయ లోక్ అదాలత్‌లను నిర్వహించింది.
339 సివిల్, 3,15,958 క్రిమినల్, 203 ఎంవిఒపి కేసులు 1,770 ప్రీ లిటిగేషన్ కేసులను పరిష్కరించి 1వ స్థానంలో నిలిచింది. నేషనల్ లీగల్ సర్వీసెస్ అథారిటీ, జిల్లా లీగల్ సర్వీసెస్ అథారిటీ ఆదేశాల మేరకు జిల్లాలో 30 లీగల్ ఎయిడ్ క్లినిక్‌లు, 2 అగ్రి లీగల్ ఎయిడ్ క్లినిక్‌లు ఏప్రిల్ 2023 నెలలో రైతుల ప్రయోజనాల కోసం అమంగల్, యాచారంలో స్థాపించబడ్డాయి. ఇప్పటి వరకు 354 దరఖాస్తులు వచ్చాయి. జిల్లా విచారణ ఖైదీల ప్రయోజనం కోసం 3 జైలు అదాలత్‌లను నిర్వహించింది. 264 కేసులను పరిష్కరించి 150 ట్రయల్ ఖైదీలకు ప్రయోజనం చేకూర్చింది. ఈ ఏడాది జిల్లా న్యాయ సేవల అథారిటీ, రంగారెడ్డి జిల్లానూ 264 న్యాయ అవగాహన కార్యక్రమాలు చేపట్టింది. ఈ ఏడాది పారా లీగల్ వాలంటీర్ల తాజా బ్యాచ్‌కు శిక్షణా కార్యక్రమం నిర్వహించింది.
36 పిఎల్‌విలకు శిక్షణ ఇచ్చింది. (మొత్తం పిఎల్‌విలు 72). ఖైదీల ప్రయోజనం కోసం చెర్లపల్లి, చెంచల్‌గూడ సెంట్రల్ జైలులో 5 మంది పారా లీగల్ వాలంటీర్లను, ఒక పారా లీగల్ వాలంటీర్‌ను దోషులుగా నిర్ధారించారు. ఇదే ఏడాది జిల్లా మధ్యవర్తిత్వ కేంద్రం జనవరి-, అక్టోబర్ 2023 వరకు 1,390 కేసులు రిఫర్ చేయబడ్డాయి. మధ్యవర్తిత్వం, రాజీ ద్వారా 90 కేసులు పరిష్కరించబడ్డాయి. ఇందులో 28 కేసుల్లో జంటలు కలిసి జీవించడానికి అంగీకరించారు. జిల్లా, మండల లీగల్ సర్వీసెస్ కమిటీల్లో 211 మంది ప్యానెల్ లాయర్లు, 40 మంది రిటైనర్ లాయర్లను కలిగి వుంది. లీగల్ ఎయిడ్ డిఫెన్స్ కౌన్సెల్ సిస్టమ్ 23 జూన్ 2023న హెడ్ క్వార్టర్స్‌లో స్థాపించబడింది. ఒక డిప్యూటీ లీగల్ ఎయిడ్ డిఫెన్స్ కౌన్సెల్ 69 క్రిమినల్ కేసులను, 2 అసిస్టెంట్ లీగల్ ఎయిడ్ డిఫెన్స్ కౌన్సెల్స్ 23 క్రిమినల్ కేసుల్లో ప్రాతినిధ్యం వహించడానికి నియమించారు. ఈ అథారిటీ బాధితులకు జనవరి నుంచి అక్టోబర్ 2023 వరకు 34 మంది బాధితుల పరిహార కోర్టు ఉత్తర్వులను స్వీకరించింది. 33 కేసుల్లో మొత్తం రూ. 1,04,50,000 చెల్లించబడింది.
జిల్లా న్యాయ సేవా సంస్థ
రంగారెడ్డి జిల్లా