నాకు అర్థమైనంత వరకు గాంధీ అంటే సత్యాన్వేషి అనీ, గాంధీ అహింస, సత్యం ఈ ఫ్రేమ్‌వర్క్‌లోనే జీవితాంతం పని చేశాడు. సత్యం తప్ప వేరే మార్గం లేదని నమ్మాడు, అందుకే ‘గాంధీయే మార్గం’ అనే టైటిల్‌ను గాంధీ అనే వ్యక్తిగా కాకుండా సత్యమే మార్గం అని నేను అర్థం చేసుకుంటున్నాను. మరి ఆయన సత్యం ఏమిటి? సత్యాన్వేషణ ద్వారా తను ఎలా ఏవాల్వ్ అయ్యాడు, అందులో ఉన్న శాస్త్రీయత పాలు ఎంత? ఈ రోజుకి రిలవెన్సు ఏమిటి? ఉప శీర్షిక ‘సిద్ధాంతాలు- ప్రభావాలు పరిష్కారాలు’ అని కలిగి ఉన్న ‘గాంధీయే మార్గం’ పుస్తకం పరిశీలన చేస్తుంది.
నీలంరాజు వెంకట శేషయ్య, జి కృష్ణ, గోపరాజు వెంకటానందం, రాహుల్ సింగ్ వంటి పాతతరం పాత్రికేయులు, స్వాతంత్య్ర సమరయోధులు సరోజినీ నాయుడు, నూతి రాధాకృష్ణయ్య, వావిలాల సుబ్బారావు, రాణి శివశంకరశర్మ, కాటా చంద్రహాస్, ఎంవి రమణారెడ్డి వంటి తెలుగు రచయితలు, సాగరికఘోష్, డి సోమసుందర్, ఏ కిషోర్ బాబు, రామచంద్ర గుహ, రాజ్‌కుమార్ హిరానీ మొదలైన వారి 22 వ్యాసాలతో డా. నాగసూరి వేణుగోపాల్ ‘గాంధీయే మార్గం సిద్ధాంతాలు -ప్రభావాలు -పరిష్కారాలు’ నాలుగో సంపుటిని ఇటీవల వెలువరించారు. ఈ సంకలనపు సంపాదకీయంలో నాగసూరి సున్నితంగా కనిపించే ఒక షార్ప్ స్టేట్‌మెంట్ ఇచ్చారు. ప్రజలు తాము స్ఫూర్తిపొందటం కోసం, గుర్తు చేసుకోవడం కోసం ఎవరికి ఇష్టమైన రీతిలో వారు స్మారక చిహ్నాలను, విగ్రహాలను, ఫోటోలను, పుస్తకాలను ఏర్పాటు చేసుకుంటారు, ఏవి చేయాల్సిన పనులు అవి చేస్తుంటాయి అని. క్రికెట్ పరిభాషలో చెప్పాలి అంటే చాలా వేగంగా, బలంగా చాలా మంది అవగాహనను దాటుకుని వెళ్లిన సిక్సర్. ఏదిఏమైనా నాగసూరి గాంధీ భజన చేయదలచుకోలేదు.
గాంధీని చాలా రెట్లు బెటర్‌గా ఇతర దేశాల అకడమీషియన్స్, ఇంటలెక్చువల్స్ విశ్లేషణ చేశారనే అభిప్రాయం చాలా మందికి ఉన్నది, నాకు కూడా ఉన్నది. ఆధ్యాత్మిక, రాజకీయ, సామాజికోద్యమ, మనోవైజ్ఞానిక దృక్పథంలో చాలా బాగా విశ్లేషణ చేసి ఉన్నారు. సరిగ్గా అదే స్టాండర్డ్‌లో తెలుగులో ఈ వ్యాస సంపుటి ఉన్నది అని చదువుతున్నపుడు నాకు అర్థం అయింది. మన దేశం రాజకీయంగా చాలా చైతన్యవంతమైంది. వాదనలు, విమర్శలు ప్రతీ రోజు నడుస్తూనే ఉంటాయి, అందుకేనేమో మనకు ఆర్గ్యూమెంటేటివ్ ఇండియన్స్ అనే పదం కరెక్ట్‌గా సరిపోతుంది. గమ్మత్తుగా ప్రతీసారి గాంధీ ప్రత్యక్షమవుతారు, తిట్టే వాళ్ళు తిడుతూనే ఉంటారు. ప్రతీసారి డిబేట్‌లో ఇన్వాల్వ్ చేయబడతాడు, పలానా క్రైసిస్‌కి గాంధీ సొల్యూషన్ ఇది అని దైవికమా అన్నట్లు నాగసూరి పుస్తకాలు మన అనుమానాలన్నిటినీ తీరుస్తూ ఉంటా యి.
నేటికీ తిరుగులేని గాంధీ విధానాలు అని సాగరికా ఘోష్ రాసిన వ్యాసం వస్తుంది. మత ఆచరణ గురించి, ఆధ్యాత్మికత గురించి, రాజకీయ నాయకులకు తప్పకుండా ఉండవలసిన ఇంటిగ్రిటీ గురించి, పరిపాలనలో ఉండవలసిన పారదర్శకత గురించి గాంధీ స్టాండ్ మనకు అవగతం చేయబడుతుంది. మేధోపరమైన బ్లాక్స్‌కి క్లారిటీ డ్రైవ్ దొరుకుతుంది. కొన్ని సార్లు గాంధీ జీవితంలో చిన్న పార్శ్యాన్ని తీసుకుని చూశారా ఇక్కడ ఇలా తప్పు చేశాడు అని ఆయన వ్యక్తిత్వ హననం చేసే ప్రయత్నాలు జరుగుతూ ఉంటాయి. అపుడు గాంధీ ఆచరించిన బ్రాడర్ ఫ్రేమ్ వర్క్ ఏమిటి అని డా. వావిలాల సుబ్బారావు చెప్పిన వ్యాసం తెలుపుతుంది. మనల్ని ఆయన స్థానంలో ప్రవేశపెట్టుకుని చూసుకుంటే ఒక్క గంట కూడా నిలబడలేమని బోధపడుతుంది. నిప్పు వంటి ఈ సత్యమార్గంలో జీవితాంతం ఎలా ఉండగలిగాడో అని ఆరాధన మొదలవుతుంది. ఇవి కొత్తవి ఏమి కావు, భారతీయతలో ఉన్న గంగా, హిమాలయాలంత పాతవని చెప్పుకున్న తన వినయానికి ముచ్చటేస్తుంది.
ఎప్పటి నుండో నానుతున్న, భరత మాత ముద్దు బిడ్డ, విప్లవ వీరుడు భగత్ సింగ్ క్యాపిటల్ పనిష్‌మెంట్ ఇష్యూకి ఈ పుస్తకంలో స్పష్టత దొరుకుతుంది. సీనియర్ జర్నలిస్ట్ డి. సోమసుందర్ వ్యాసం ద్వారా సత్యం వైపు ఉండటానికి గాంధీ పడిన మనోవేదన అర్థం అవుతుంది. మన తెలుగు వారికి గాంధీ ఎంత దగ్గర వాడో స్వాతంత్య్ర సమరయోధులు, మదనపల్లి వాస్తవ్యులు కీ.శే నూతి రాధా కృష్ణయ్య పాత ఇంటర్వ్యూ ద్వారా అవగతం అవుతుంది. ఈ పుస్తకంలో ప్రచురించబడిన ఆయన ఇంటర్వ్యూలో ఇంకో గంభీరమైన విషయం నా గమనిక లోకి వచ్చింది. తుపాకీకి ఎదురు నిలబడే ధైర్యం కలిగి ఉండాలి, జైళ్లకు వెళ్లే త్యాగ నిరతి ఉండాలి, ఏ క్షణంలో కూడా హింసకు పాల్పడకుండా ఉండే మనోబలం ఉండాలి అని గాంధీ వీరందరిని కార్యోన్ముఖులను చేసిన విషయం. వీరందరికి అదే నచ్చడం, ఆ మాటలే స్ఫూర్తి నివ్వడం అనేది ఈ రోజు కాంటెక్ట్‌లో అద్భుతం. గాంధీ అహింస గురించి అంత ఖచ్చితంగా ఉండటం, నాగసూరి మొదటి పుస్తకంలో గాంధీనే అసలైన రివల్యూషనరీ అని చెప్పిన విషయం గుర్తుకు వస్తుంది. గాంధీ విశ్వమానవ సిద్ధాంతం అమ్మ నుండి వచ్చి ఉంటుంది అని, గాంధీ అమ్మ గారు ఆచరించిన ప్రణామి మార్గం గురించి ప్రస్తావన ఉన్నది.
ఈ రోజు ట్రెండ్‌లో ఉన్న కుంభమేళ ఆధ్యాతిక వేడుక, ప్రజల ఐక్యత గురించి కూడా ప్రస్తావన ఉన్నది. ‘గాంధీ’ సినిమా కోసం రిచర్డ్ అటెంబరో నిరాశ చెందకుండా 16 సంవత్సరాలు ఎదురు చూడటం, 40 సినిమాలు వదులుకోవడం, అన్ని సినిమా నిర్మాణ సంస్థలు రిజెక్ట్ చేసినా కూడా ధైర్యంగా సినిమా పూర్తి చేయడం ఆయనను గాంధీ ఎంత ప్రభావితం చేశాడో అర్థం అవుతుంది. ఇంకా చెప్పాలి అంటే ఇక్కడ స్పేస్ సరిపోదు, గాంధీ- రవీంద్రనాథ్ ఠాకూర్ సంవాదం ఇంటలెక్చువల్లీ సో స్టిములేటింగ్, అలాగే గాంధీ పాపులర్ సినిమాకు సరిపడే కథావస్తువు అవ్వలేడు అనే వాదనను రాజ్ కుమార్ హీరానీ వ్యాసం బ్రేక్ చేసింది. చివరగా, ‘లగే రహో మున్నాభాయి’ సినిమాలో హీరోకి గాంధీ ఆవహించడం అనేది ఫిక్షన్ కాదేమో, గాంధీని డీప్ గా చదువుతూ పోతూంటే అందరం అలానే అవుతామేమో! అది గాంధీ అనే వ్యక్తికున్న శక్తి కాదు, ఆయన నమ్మిన సత్యం, అహింసలది!
చేగొండి చంద్రశేఖర్, 85200 46222
(నేడు మహాత్ముని వర్ధంతి)