జాతీయ విజ్ఞాన దినోత్సవం (National Science Day) అనేది ప్రతి సంవత్సరం ఫిబ్రవరి 28న భారత దేశంలో జరుపుకుంటారు. ఈ రోజును భారతదేశంలో ప్రముఖ భౌతిక శాస్త్రజ్ఞుడు సి.వి రామన్ చేసిన గొప్ప శాస్త్రీయ పరిశోధనకు గుర్తింపుగా ప్రారంభించారు. 1928 ఫిబ్రవరి 28న ఆయన చేసిన రామన్ ప్రభావం (Raman Effect) అనేది అద్భుతమైన శాస్త్రీయ ఆవిష్కరణ. ఇది ఆయనకు 1930లో నోబెల్ ప్రైజ్‌ను ఫిజిక్స్‌లో సంపాదించి పెట్టింది. జాతీయ విజ్ఞాన దినోత్సవం ఈ శాస్త్రీయ ఆవిష్కరణను స్మరించడమే కాకుండా శాస్త్రీయ జ్ఞానాన్ని ప్రోత్సహించటానికి, యువతలో శాస్త్రం, సాంకేతికతపై ఆసక్తిని పెంచడానికీ ఉద్దేశించినది. ఇక్కడ జాతీయ విజ్ఞాన దినోత్సవం ఇతిహాసం, ప్రాధాన్యత, ముఖ్యమైన సంఘటనలను పరిశీలిస్తే సి.వి రామన్ రామన్ ప్రభావం అనే ఆవిష్కరణకు సంబంధించినది.
1888 నవంబర్ 7న తమిళనాడు రాష్ట్రంలోని తిరుచిరాపల్లి పట్టణంలో జన్మించిన చంద్రశేఖర వెంకట రామన్ ఒక ప్రముఖ భౌతిక శాస్త్రజ్ఞుడు. వెలుగును బట్టి చేసిన ఆయన పరిశోధన వల్ల రామన్ ప్రభావం కనుగొనబడింది. ఇది వెలుతురు లేదా కిరణాలు ఒక పారదర్శక పదార్థం ద్వారా వ్యాప్తి చేయబడినప్పుడు దాని తరంగదైర్ఘ్యం మారుతుందన్న క్రాంప్టన్ ఆలోచనను రుజువు చేసాడు.స్పెక్ట్రోస్కోపీని పరివర్తన చేస్తూ, పరిమాణ జీవజాలం, రసాయనశాస్త్రం, పదార్థశాస్త్రం వంటి రంగాల్లో అనేక ఉపయోగాలను తెచ్చిపెట్టింది ఈ ప్రయోగ ఆవిష్కరణ. ఈ రోజు ప్రధానంగా శాస్త్రీయ ప్రగతి, పరిశోధన, దైనందిన జీవితంలో శాస్త్రం ప్రాధాన్యతను ప్రచారం చేయడంలో భాగంగా జరుగుతుంది. ప్రజలకు అవగాహన పెంచడం శాస్త్రం ప్రజల జీవితాలను ఎలా ప్రభావితం చేస్తుందో, ఆరోగ్య, వ్యవసాయం, సాంకేతికత, విద్య, తదితర రంగాలలో శాస్త్రం ప్రయోజనాల గురించి అవగాహన పెంచడం. భవిష్యత్ శాస్త్రజ్ఞులను ప్రేరేపించడం, ఈ రోజు యువతను శాస్త్రీయ పరిశోధనలలో ప్రవేశపెట్టేందుకు, అన్వేషణ, అభివృద్ధి ప్రయోజనాలను అంగీకరించేలా ప్రేరేపిస్తుంది.
జాతీయ విజ్ఞాన దినోత్సవం థీమ్‌లు ప్రతి సంవత్సరం జాతీయ విజ్ఞాన దినోత్సవం ప్రత్యేక థీమ్‌తో జరుపుకుంటారు. ఇది శాస్త్రీయ పరిశోధన, అభివృద్ధి ముఖ్యమైన అంశాలను ప్రదర్శిస్తుంది. ఈ థీమ్‌లు పరిశోధనలో ఎదురయ్యే సవాళ్లను, అవకాశాలను, శాస్త్రీయ పరిష్కారాలను కేంద్రీకరించడానికి ఉపయోగపడతాయి. శాస్త్రీయ ప్రదర్శనలు, పోటీలు ఈ రోజున వివిధ శాస్త్రీయ ప్రదర్శనలు, సదస్సులు, వర్క్‌షాప్‌లు దేశవ్యాప్తంగా జరుగుతాయి. విద్యాసంస్థలు సైన్స్ క్విజ్‌లు, డిబేట్‌లు, పోస్ట్‌ర్ ప్రదర్శనలు నిర్వహిస్తాయి. తద్వారా విద్యార్థులలో శాస్త్రంపై దృఢమైన అవగాహన పెరుగుతుంది. ప్రముఖ అవార్డుల ప్రదానం జాతీయ విజ్ఞాన దినోత్సవం రోజున భారతదేశంలోని ప్రముఖ శాస్త్రీయులు, పరిశోధకులు, ఆవిష్కర్తలకు జాతీయ శాస్త్రీయ అవార్డులు ప్రదానం చేస్తారు.
వాటిలో డాక్టర్ శాంతి స్వరూప్ భట్నగర్ ప్రైజ్ కూడా ఒక ప్రముఖ అవార్డు. ప్రభుత్వ ఉపక్రమాలు జాతీయ విజ్ఞాన దినోత్సవం రోజున, శాస్త్రీయ పరిశోధన, అభివృద్ధిని ప్రోత్సహించే కొత్త ప్రభుత్వ పథకాలు ప్రకటిస్తారు. జాతీయ విజ్ఞాన దినోత్సవం పాత్ర ఫిజిక్స్‌లో విజయం సాధించిన పురోగతిని సమీక్షించడానికి గొప్ప అవకాశం. భారతదేశం అనేక రంగాల్లో, ముఖ్యంగా స్పేస్, పునరుత్పత్తి శక్తి, వైద్య శాస్త్రం, వ్యవసాయ శాస్త్రం, సమాచార సాంకేతికత వంటి రంగాలలో అద్భుతమైన పురోగతి సాధించింది. జాతీయ విజ్ఞాన దినోత్సవం ఈ విజయాలను గుర్తించడమే కాకుండా, భవిష్యత్తులో శాస్త్రీయ పరిష్కారాలు అందించే అవకాశాలపై దృష్టి పెడుతుంది. జాతీయ విజ్ఞాన దినోత్సవం మాత్రమే ఒక స్మరణార్థం కాదు; ఇది శాస్త్రం, సాంకేతికత ప్రాధాన్యతను గుర్తించడంలో కీలకమైన రోజు. ఇది శాస్త్రీయ దృష్టిని పెంచుతూ యువతలో పరిశోధన, విజ్ఞానం, అన్వేషణ మీద ఆసక్తి పెంచడానికి దోహదపడుతుంది. సి.వి రామన్ వంటి శాస్త్రీయ దిగ్గజాల కృషిని గుర్తించి, శాస్త్రం, సాంకేతికత, సామాజిక అభివృద్ధి మధ్య సంబంధం పరిగణనలో ఉంచి, అందరూ కలసి మంచిని సాధించేందుకు దోహదపడతుంది.
(నేడు జాతీయ విజ్ఞాన దినోత్సవం)
ఎల్. ఉపేందర్, 99494 92677