ప్రభుత్వరంగ బ్యాంకులు లాభాల బాట పడుతున్నాయని మన ఆర్ధిక మంత్రి నిర్మలా సీతారామన్ మురిసిపోతూ చెబుతున్నారు. ముఖ్యంగా 2017-18లో రూ. 6,547 కోట్ల నికర నష్టం వచ్చిన దేశంలోని అతిపెద్ద ప్రభుత్వ బ్యాంకు భారతీయ స్టేట్ బ్యాంక్ (ఎస్‌బిఐ) 2022-23 రెండో త్రైమాసికంలో రూ. 13,264.52 కోట్లు నికర లాభం రావడంతో కేంద్ర ప్రభుత్వం ఘనకార్యంగా భావిస్తున్నది. మొత్తం మీద ప్రభుత్వ రంగంలోని 12 బ్యాంకులు రూ. 25,685 కోట్ల నికర లాభాన్ని ఆర్జించడం శుభ పరిణామం. 2022-23 ప్రథమార్థంలో మొత్తం రూ. 40,991 కోట్ల నికర లాభాన్ని ఆర్జించాయి. మార్చి 2022లో 12 బ్యాంకుల ఉమ్మడి లాభం రూ. 66,539 కోట్లు. ఇది 2021 కంటే 110 శాతంగా రూ. 31,816 కోట్లు ఎక్కువ.
2015 అసెట్ క్వాలిటీ రివ్యూలో ప్రభుత్వ బ్యాంకుల మొండి బకాయిలు (ఎన్‌పిఎ) మార్చి 2014లో రూ. 2.17 లక్షల కోట్ల నుండి 2018 మార్చిలో రూ. 8.96 లక్షల కోట్లకు పెరిగాయి. మన బ్యాంకుల పని తీరు ఈ విధంగా గణనీయంగా మెరుగవడానికి వారి పని తీరులో వచ్చిన పురోగతి కన్నా ఎన్‌పిఎల నిబంధనలను 180 రోజుల నుంచి 90 రోజులకు మార్చడమే ప్రధాన కారణంగా ఈ సందర్భంగా గమనించాలి.
2018లో ఎస్‌బిఐ ఎన్‌పిఎ 5.73% గా ఉంది. ఇది తాజా రెండో త్రైమాసికంలో 0.8% కి తగ్గింది. కెనరా బ్యాంక్ ఎన్‌పిఎ మార్చి 2018లో 7.48% నుండి 2.19%కి తగ్గింది. అన్ని ప్రభుత్వ రంగ బ్యాంకుల్లోనూ ఇదే ధోరణి కనిపిస్తుంది. ఇప్పుడు ఎస్‌బిఐ నికర లాభంలో 74% పెరిగింది. కెనరా బ్యాంకు లాభం 89%, యూకో బ్యాంక్ 145%, బిఒబి లాభం 58.7%, ఇండియన్ బ్యాంక్ 12% పెరిగింది. ప్రభుత్వ రంగ బ్యాంకుల ఉమ్మడి లాభం 50%, ప్రైవేటు బ్యాంకుల లాభం 67% పెరిగింది. నిరర్థక ఆస్తులను తగ్గించేందుకు ప్రభుత్వం చేస్తున్న నిరంతర ప్రయత్నాలే ఇందుకు కారణమని ఆర్థిక మంత్రి పేర్కొన్నారు.
ఇది ఎలా జరిగింది? గత 7 సంవత్సరాలలో ప్రభుత్వ రంగ బ్యాంకులు ప్రధానంగా కార్పొరేట్లకు రూ. 10.7 లక్షల కోట్ల రుణాలను రద్దు చేశాయి. దీనికి పరిహారంగా రూ. 3.1 లక్షల కోట్లను మూలధనంగా సమకూరుస్తున్నట్లు ప్రభుత్వం పేర్కొంది. కానీ కేవలం రూ. 35,000 కోట్లు మాత్రమే బడ్జెట్ కేటాయింపుల ద్వారా సమకూర్చగా, మిగిలిన రూ. 2,75,000 కోట్లు రీ క్యాపిటలైజేషన్ బాండ్ల ద్వారా బ్యాంకులు ప్రభుత్వానికి డబ్బును అప్పుగా సమకూరుస్తున్నారు.
అసెట్ క్వాలిటీ రివ్యూ 2015 కారణంగా 2016లో ఎన్‌పిఎ ఎక్కువగా చూపారు. బ్యాలెన్స్ షీట్‌లో కేటాయింపులు సృష్టించాలి. 2013లో రూ. 74,310.61 గా ఉన్న ఈ కేటాయింపు 2016లో రూ.2,10,927.47 కోట్లకు పెరిగి, 2018లో రూ. 4,32,331.66 కోట్లకు చేరుకుంది, 2022లో కూడా రూ.3,61, 665.81 కోట్లుగా ఉంది.
నిబంధనలలో మార్పులు చేయడం ద్వారా 2017-18లో నికర లాభం భారీగా తగ్గి చరిత్రలో తొలిసారిగా ఎస్‌బిఐ రూ. 6,547 కోట్ల నష్టాన్ని చవిచూసింది. ఎన్‌పిఎల కోసం సవరించిన ప్రమాణం కారణంగా ఆ సంవత్సరంలోనే ఎస్‌బిఐ ప్రామాణిక పునర్నిర్మాణ రుణం కోసం రూ. 5,600 కోట్లను అందించాల్సి వచ్చింది. ఆ సంవత్సరానికి మాత్రమే ఎన్‌పిఎ కేటాయింపు రూ. 24,080 కోట్లు. అయితే బ్యాంకులు భారీ లాభాన్ని చూపించాయి.
నిబంధనలను రూపొందించిన తర్వాత, ఒక ఖాతాను చెడ్డ రుణం (లాస్ అసెట్) గా ప్రకటించిన తర్వాత, దాన్ని తిరిగి పొందితే అది తదుపరి సంవత్సరాల్లో బ్యాలెన్స్ షీట్‌లో ఇతర ఆదాయంగా చూపడం జరుగుతుంది. 2017లో ఆర్‌బిఐ స్వయంగా దివాలా కోడ్ కింద నేషనల్ కంపెనీ లా ట్రిబ్యునల్ (ఎన్‌సిఎల్‌టి)కి రూ. 5000 కోట్ల కంటే ఎక్కువ క్రెడిట్‌తో 12 పెద్ద రుణాలను సిఫార్సు చేసింది. దానితో వెంటనే బ్యాంకులు రూ.2,53,729 కోట్ల మొండి బకాయిల కోసం కేటాయింపులు చేశాయి. భారీ బకాయిల రద్దు తర్వాత తదుపరి సంవత్సరాల్లో తిరిగి పొందిన బకాయిలను ఇతర ఆదాయంగా పరిగణిస్తున్నారు. ఉదాహరణకు భూషణ్ స్టీల్‌ను టాటాలు స్వాధీనం చేసుకున్నారు. బ్యాంకులు రూ. 63,000 కోట్లు క్లెయిమ్ చేశాయి, అయితే, ఎన్‌సిఎల్‌టి ద్వారా ఆ క్లెయిమ్‌ను రూ. 56,079 కోట్లకు తగ్గించింది.
పైగా, 37% హ్యారీకట్‌తో బ్యాంకులకు కేవలం రూ. 35,200 కోట్లు చెల్లించారు. ఇది నడుస్తున్న యూనిట్. రెండు సంవత్సరాలలో టాటాలు లాభాలను కూడగట్టవచ్చు. బ్రిజ్ భూషణ్ సింఘాల్, నీరజ్ సింఘాల్ లతో పాటు టాటాలు కూడా సంతోషంగా ఉన్నారు. కేవలం బ్యాంకు ఒక్కటే నష్టపోయింది.
భూషణ్ పవర్ & స్టీల్ రూ. 47,000 కోట్లు బకాయి పడగా, జె ఎస్ డబ్ల్యు స్టీల్ రూ.19,350 కోట్లు మాత్రమే చెల్లించింది. రూ. 42,000 కోట్ల క్లెయిమ్‌కు వ్యతిరేకంగా ఎస్సార్ స్టీల్‌ను రూ. 19,000 కోట్లకు విక్రయించారు.దానితో ఆర్సెలర్ మిట్టల్ నిప్పన్ స్టీల్ ఇండియా భారీ లాభం పొందేందుకు దోహద పడింది.
అలోక్ ఇండస్ట్రీస్‌ను రిలయన్స్ ఇండస్ట్రీస్ లిమిటెడ్, దాని భాగస్వామి జీఎం ఫైనాన్షియల్ ఎఆర్‌సితో కేవలం రూ. 5000 కోట్లకు స్వాధీనం చేసుకుంది. అయితే రుణం బకాయి రూ. 30,000 కోట్లు. బ్యాంకులు, వారి డిపాజిటర్ల ఖర్చుతో ఎన్‌సిఎల్‌టి ద్వారా ఒలిగార్చ్‌లకు ప్రభుత్వం ఎలా సహాయం చేస్తుంది అనే దానికి ఇవి కొన్ని ఉదాహరణలు మాత్రమే. ప్రభుత్వ రంగ బ్యాంకులు లాభాల బాట పట్టడం వెనుక రహస్యాన్ని ఛేదిస్తూ అధిక భారత బ్యాంకు అధికారుల సమాఖ్య మాజీ ప్రధాన కార్యదర్శి థామస్ ఫ్రాంకో ఈ క్రింది కారణాలను తెలిపారు:
బ్యాలెన్స్ షీట్లను క్లియర్ చేయడానికి బ్యాంకులు (గత 10 ఏళ్లలోనే రూ. 27 లక్షల కోట్లు) భారీ కేటాయింపులు చేశాయి. కాబట్టి చిన్న రికవరీ కూడా అపారమైన లాభాలను చూపుతుంది.
డిపాజిట్‌లపై వడ్డీ రేట్లను చాలా తక్కువగా ఉంచారు (సేవింగ్ బ్యాంకు -5% నుండి 2 2.5% వరకు). ఫిక్స్‌డ్ డిపాజిట్లు గతంలో గల 12% నుండి ప్రస్తుతం 6.5%. దీంతో బ్యాంకుల వడ్డీ వ్యయం తగ్గింది.
ఎంఎస్‌ఎంఇ, విద్య, స్వయం సహాయక సంఘాలు మొదలైన రుణాల వడ్డీ రేట్లు ఎక్కువగా ఉన్నాయి (టాటాల వంటి కార్పొరేట్లకు 4% రుణం లభిస్తుంది!) బ్యాంకులు తమ వడ్డీ ఆదాయాన్ని పెంచుకోవడానికి సహాయపడతాయి.
మైక్రో ఎంటర్‌ప్రైజెస్‌కు చిన్న రుణాలు ఇవ్వడానికి బదులుగా మంచి ఆదాయాన్ని సంపాదించడానికి డిపాజిటర్ల డబ్బును బ్యాంకులు పెట్టుబడి పెట్టాయి. దీని ఫలితంగా లాభాలు పెరిగాయి. మినిమం బ్యాలెన్స్ ఛార్జీలు, ఎటిఎం ఛార్జీలు, తనిఖీ ఛార్జీలు, ప్రాసెసింగ్ ఛార్జీలు, సర్వీస్ ఛార్జీలు మొదలైన అనేక సేవలకు బ్యాంక్ ఛార్జీలు పెరిగాయి. ఇది బ్యాంకులు తమ లాభాలను పెంచుకోవడానికి సహాయపడింది.
నేడు బ్యాంకులు పొందుతున్న లాభాలను వాస్తవానికి అవి తమ వ్యాపార కార్యకలాపాలకు ఉపయోగిస్తున్న డబ్బును డిపాజిటర్లకు అందజేయాలి. ఆ విధంగా జరగడం లేదు. చిన్న చిన్న రుణాలు పొందడం కష్టమని భావించి, నాన్- బ్యాంకింగ్ ఫైనాన్షియల్ కంపెనీలు, మైక్రో ఫైనాన్స్ సంస్థలు, ఫిన్‌టెక్‌లు, భారీ వడ్డీ చెల్లించే లోన్ యాప్‌లకు వెళ్లాల్సిన సాధారణ ప్రజల ఖర్చుతో పెద్ద కార్పొరేట్లకు గణనీయమైన నిధుల బదిలీ అవుతున్నది. పునరావృత క్రెడిట్ ద్వారా వారు సాధిస్తున్న ప్రయోజనాలను కోల్పోతున్నారు.
ఎన్‌పిఎ సమస్యలు తీరలేదు. నయా ఉదారవాదం సంపదను ధనవంతులకు బదిలీ చేయడానికే తప్ప పేదలకు కాదని, దీన్ని అరికట్టాల్సిన అవసరం ఉందని స్పష్టం అవుతున్నది. ధనిక కార్పొరేట్లకు సంపద బదిలీకి బ్యాంకుల ఎన్‌పిఎలు ఒక సాధనంగా మారుతున్నాయి. నీతి ఆయోగ్ చెప్పినట్లుగా, వారు ప్రజలు, బ్యాంకుల ఖర్చుతో కొంత మంది ప్రపంచ సంపన్నులను సృష్టిస్తున్నారు. జన్‌ధన్ యోజన ద్వారా అంతకు ముందు ఎన్నడూ బ్యాంకులు చూడని కోట్లాది ప్రజలను బ్యాంకుల పరిధిలోకి తీసుకు వస్తున్న ప్రభుత్వంలో ఇప్పుడు సామాన్య ప్రజలకు చేయూత అందించడం కోసం అంటూ జరిగిన బ్యాంకుల జాతీయకరణ మౌలిక లక్ష్యాలకు తూట్లుపడే పరిస్థితులు కనిపిస్తుండటం విచారకరం.
* చలసాని నరేంద్ర – 9849569050