తీవ్రమైన చెల్లింపుల బ్యాలెన్స్ (బిఒపి) సమస్య కారణంగా శ్రీలంక ఆర్థిక వ్యవస్థ సంక్షోభాన్ని ఎదుర్కొంటోంది. దాని విదేశీ మారకద్రవ్య నిల్వలు వేగంగా క్షీణిస్తున్నాయి. నిత్యావసర వినియోగ వస్తువులను దిగుమతి చేసుకోవడం కూడా కష్టతరంగా మారి, దేశం గత అప్పులు తీర్చుకోలేకపోతోంది. వాస్తవానికి, సంక్షోభం మూలాలను వలసవాదం, శ్రీలంక యుద్ధానంతర అభివృద్ధి మార్గంలో గుర్తించవచ్చు, అయితే మన ప్రయోజనాల కోసం గత దశాబ్దానికి కట్టుబడి ఉందాం. 21వ శతాబ్దంలో కూడా శ్రీలంక ఆర్థిక అదృష్టాలు టీ, రబ్బరు, వస్త్రాలు వంటి ప్రాథమిక వస్తువుల ఎగుమతితో ముడిపడి ఉన్నాయి. ఇది ప్రాథమిక వస్తువుల ఎగుమతులు, పర్యాటక, చెల్లింపుల ద్వారా విదేశీ మారక నిల్వలను సమీకరించింది. ఆహారంతో సహా అవసరమైన వినియోగ వస్తువులను దిగుమతి చేసుకోవడానికి ఉపయోగించింది. 2009లో 26 ఏళ్ల సుదీర్ఘ యుద్ధం నుంచి శ్రీలంక బయటపడినప్పుడు, ఆర్థిక వృద్ధి పుంజుకుంటుందనే అంచనాలున్నాయి.
2009 2012 మధ్య కాలంలో శ్రీలంక యుద్ధానంతర జిడిపి వృద్ధి సంవత్సరానికి 8-9 శాతం కంటే ఎక్కువగా ఉంది. అయితే గ్లోబల్ కమోడిటీ ధరలు తగ్గడం, ఎగుమతులు మందగించడంతో ఆర్థిక వ్యవస్థ 2013 తర్వాత తిరోగమనంలో ఉండి దిగుమతులు పెరిగాయి. 2013 తర్వాత సగటు జిడిపి వృద్ధి రేటు దాదాపు సగానికి పడిపోయింది. 2009లో అంతర్జాతీయ ద్రవ్య నిధి (ఐయంఎఫ్) నుండి పొందిన 2.6 బిలియన్ డాలర్ల రుణం ద్వారా అప్పటి మహేంద్ర రాజపక్సే ప్రభుత్వం చేతులు కట్టివేసే సరికి, ప్రతి చక్రీయ ఆర్థిక విధానం తోసిపుచ్చబడింది. యుద్ధ కాలం, బడ్జెట్ లోటులు ఎక్కువగా ఉన్నాయి. ఇంకా, 2008 గ్లోబల్ ఫైనాన్షియల్ క్రైసిస్‌తో పాటుగా వచ్చిన క్యాపిటల్ ఫ్లైట్ శ్రీలంక విదేశీ మారక ద్రవ్య నిల్వలను హరించుకుపోయింది.
2011 నాటికి బడ్జెట్ లోటును జిడిపిలో 5 శాతానికి తగ్గించాలనే షరతుతో 2009లో ఐయంఎఫ్ రుణం పొందింది. వృద్ధి లేదా ఎగుమతుల్లో పుంజుకోవడం, విదేశీ మారకపు నిల్వలు కొనసాగుతున్న కారణంగా, కొత్త యునైటెడ్ నేషనల్ పార్టీ (యుయన్‌పి) నేతత్వంలోని సంకీర్ణ ప్రభుత్వం 2016 మధ్య మూడు సంవత్సరాల కాలానికి మరో 1.5 బిలియన్ల అమెరికన్ డాలర్లు రుణం కోసం 2016లో ఐయంఎఫ్‌ని సంప్రదించింది. 2019 ఐయంఎఫ్ షరతు ఏమిటంటే 2020 నాటికి ద్రవ్య లోటు తప్పనిసరిగా 3.5 శాతానికి తగ్గించబడాలి. ఇతర షరతులలో పన్ను విధానం, పన్ను పరిపాలన సంస్కరణలు ఉండాలి. ఖర్చుల నియంత్రణ, ప్రభుత్వ సంస్థల వాణిజ్యీకరణ, పోటీతత్వం మెరుగుదల, విదేశీ పెట్టుబడులకు ఉచిత వాతావరణం ఐయంఎఫ్ ప్యాకేజీ శ్రీలంక ఆర్థిక ఆరోగ్యం క్షీణించటానికి దారితీసింది. జిడిపి వృద్ధి రేట్లు 2015లో 5 శాతం నుండి 2019లో 2.9 శాతానికి తగ్గాయి. పెట్టుబడి రేటు 2015లో 31.2 శాతం నుండి 2019లో 26.8 శాతానికి పడిపోయింది. పొదుపు రేటు 2015లో 28.8 శాతం నుండి 24.6 శాతానికి పడిపోయింది.
2016లో జిడిపి 2019లో 12.6 శాతానికి పెరిగింది. స్థూల ప్రభుత్వ రుణం 2015 జిడిపిలో 78.5 శాతం నుండి 2019 జిడిపిలో 86.8 శాతానికి పెరిగింది. 2019లో ఆర్థిక వ్యవస్థకు మరో రెండు షాక్‌లు వచ్చాయి. మొదటిది, కొలంబో లోని చర్చిలలో ఏప్రిల్ 2019లో జరిగిన ఈస్టర్ బాంబు పేలుళ్లలో 253 మంది మరణించారు. పర్యవసానంగా విదేశీ మారక నిల్వలు క్షీణతకు దారితీసిన పర్యాటకుల సంఖ్య బాగా పడిపోయింది. పేలుళ్లు ఆర్థిక పునరుద్ధరణ అవకాశాలకు తీవ్ర దెబ్బ తీశాయి. రెండవది, యుయన్‌పి నేతత్వంలోని ప్రభుత్వం నవంబర్ 2019లో జి.రాజపక్సే నేతత్వంలోని శ్రీలంక పొదుజన పెరమున్ (యస్‌యల్ పిపి) నేతత్వంలోని కొత్త ప్రభుత్వం ద్వారా భర్తీ చేయబడింది.
యస్‌యల్ పిపి వారి ప్రచార సమయంలో రైతులకు తక్కువ పన్ను రేట్లు, విస్తృత శ్రేణి సోప్‌లను వాగ్దానం చేసింది. ఈ వాగ్దానాలు ఐయంఎఫ్ ప్యాకేజీకి భిన్నంగా కనిపించాయి. అయితే, ఐయంఎఫ్ నయా ఉదారవాద ప్యాకేజీకి కాంక్రీట్ పాలసీ ప్రత్యామ్నాయం లేకపోవడంతో, ఈ వాగ్దానాలు బూటకమయ్యాయి. జి.రాజపక్సే పన్నులను తగ్గించే అనాలోచిత ప్రణాళికను త్వరగా అమలు చేశారు. డిసెంబర్ 2019లో విలువ ఆధారిత పన్ను (వ్యాట్) రేట్లు 15 శాతం నుండి 8 శాతానికి తగ్గించబడ్డాయి. వ్యాట్ నమోదు కోసం వార్షిక థ్రెషోల్డ్ ఎల్.కె.ఆర్ 12 మిలియన్ నుండి ఎల్.కె.ఆర్ 300 మిలియన్లకు పెంచబడింది.
వ్యక్తిగత ఆదాయ పన్ను మినహాయింపు కోసం వార్షిక ఆదాయ పరిమితిని ఎల్.కె.ఆర్ 500,000 నుండి ఎల్.కె.ఆర్ 3,000, 000కి పెంచారు. దేశ నిర్మాణ పన్ను, చెల్లింపు పన్ను, ఆర్థిక సేవా ఛార్జీలు రద్దు చేయబడ్డాయి. 2019 2020 మధ్య నమోదిత పన్ను చెల్లింపుదారుల సంఖ్యలో 33.5 శాతం క్షీణత ఉందని అంచనాలు చూపిస్తున్నాయి. జిడిపిలో దాదాపు 2 శాతం పన్నుల రూపంలో నష్టపోయింది. జిఎస్‌టి, వ్యాట్ ఆదాయాలు 2019 2020 మధ్యలో సగానికి తగ్గించబడ్డాయి. 2020లో కొవిడ్- 19 మహమ్మారి ఆ పరిస్థితిని మరింత దిగజార్చింది. టీ, రబ్బరు, సుగంధ ద్రవ్యాలు, వస్త్రాల ఎగుమతులు దెబ్బతిన్నాయి. టూరిజం రాకపోకలు, ఆదాయాలు మరింత పడిపోయాయి.
మహమ్మారి కారణంగా ప్రభుత్వ వ్యయా ల పెరుగుదల కూడా 2020, 2021లో ఆర్థిక లోటు 10 శాతం మించిపోయింది. జిడిపికి ప్రభుత్వ రుణాల నిష్పత్తి 2019లో 94 శాతం నుండి 2021 లో 119 శాతానికి పెరిగింది. శ్రీలంక ఏటా సుమారు 260 మిలియన్ల డాలర్లు లేదా దాని జిడిపి లో 0.3 శాతం ఎరువుల సబ్సిడీల కోసం ఖర్చు చేస్తుంది. ఎరువులు ఎక్కువగా దిగుమతి చేసుకుంటున్నారు. విదేశీ మారక నిల్వలు నిరోధించడానికి గోటబయ ప్రభుత్వం 2021లో పూర్తిగా విచిత్రమైన పరిష్కారాన్ని రూపొందించింది. మే 2021 నుండి అన్ని ఎరువుల దిగుమతులు పూర్తిగా నిషేధించబడ్డాయి. శ్రీలంక రాత్రికి రాత్రే 100 శాతం సేంద్రియంగా మారుతుందని ప్రకటించబడింది. రైతుల నిరసనల తర్వాత నవంబర్ 2021లో ఉపసంహరించబడిన ఈ విధానం, అక్షరాలా శ్రీలంకను విపత్తు అంచుకు నెట్టివేసింది. సేంద్రియ వ్యవసాయ విధానం వల్ల కలిగే నష్టాల గురించి గోటబయ ప్రభుత్వాన్ని హెచ్చరించడంలో వ్యవసాయ శాస్త్రవేత్తలు ఏకగ్రీవంగా ఉన్నారు. రసాయన ఎరువులను నిషేధిస్తే వరిలో 25 శాతం, తేయాకులో 35 శాతం, కొబ్బరిలో 30 శాతం దిగుబడి తగ్గుతుందని ప్రభుత్వానికి లేఖ రాశారు. శాస్త్రవేత్తలు సరైనదని నిరూపించి ఫిబ్రవరి 2022లో, వ్యవసాయ ఉత్పత్తిపై రసాయన ఎరువుల నిషేధం ఊహించిన దాని కంటే అధ్వాన్నమైన ప్రభావం ఉందని ఐయంఎఫ్ అంచనా వేసింది. ఇది ఆర్థిక పునరుద్ధరణ అవకాశాలను తగ్గించే అవకాశం ఉంది.
వ్యవసాయోత్పత్తి తగ్గిపోవడంతో ఆహారాన్ని మరింత దిగుమతులు చేయాల్సి వచ్చింది. కానీ విదేశీ మారకద్రవ్యం కొరత నేపథ్యంలో దిగుమతులు పెరగడం కష్టంగా మారింది. అందువలన ఫిబ్రవరి 2022లో ద్రవ్యోల్బణం 17.5 శాతానికి పెరిగింది. అలాగే తేయాకు, రబ్బరు ఉత్పాదకతలో తగ్గుదల ఎగుమతి ఆదాయాలను తగ్గించడానికి దారితీసింది. అందువలన సేంద్రియ వ్యవసాయ విధానం, నిల్వలపై ఒత్తిడిని తగ్గించే లక్ష్యంతో, వాటిని మరింత కష్టతరం చేసింది. ప్రస్తుత శ్రీలంక ఆర్థిక సంక్షోభం, ఆర్థిక నిర్మాణంలో చారిత్రక అసమతుల్యత, ఐయంఎఫ్ రుణ సంబంధిత షరతులు, నిరంకుశ పాలకుల తప్పుడు విధానాలు, నకిలీ శాస్త్రాన్ని అధికారికంగా స్వీకరించడం వంటి వాటి ఫలితంగా ఏర్పడింది. భవిష్యత్తు కూడా అంధకారంగా కనిపిస్తోంది. తాజా షరతులతో కొత్త రుణం కోసం ప్రభుత్వం మరోసారి ఐయంఎఫ్‌ను సంప్రదించవచ్చు. ప్రపంచ దృక్పథం మసకబారుతున్నందున, అటువంటి ప్రతి ద్రవ్యోల్బణ విధానానికి పునరుద్ధరించబడిన ఆర్థిక పునరుద్ధరణ అవకాశాలను పరిమితం చేయడమే కాకుండా, శ్రీలంక ప్రజల బాధలను మరింత తీవ్రతరం చేస్తుంది.
నాదెండ్ల శ్రీనివాస్, 9676407140
Sri Lanka Economic Crisis as IMF