వాతావరణంపై సమష్టి ఎప్పుడు?

2022 ఐక్యరాజ్యసమితి వాతావరణ సదస్సు (కాప్ 27), నవంబర్ 6 నుండి 18 వరకు ఈజిప్ట్‌లోని షర్మ్ ఎల్ షేక్‌లో నేడు ప్రారంభం అవుతున్నది. పారిస్ ఒప్పందం ప్రకారం ప్రపంచ సామూహిక వాతావరణ లక్ష్యాలను సాధించే దిశగా కార్యాచరణను ప్రోత్సహించడం ఈ నెల 18 వరకు జరిగే ఈ సదస్సు ప్రధాన లక్ష్యం. 2015లో పారిస్‌లో జరిగిన కాప్ 21 సమయంలో సంతకం చేసిన పారిస్ ఒప్పందం, ఈ శతాబ్దం చివరి నాటికి పారిశ్రామిక పూర్వ స్థాయిలతో పోలిస్తే ప్రపంచ సగటు ఉష్ణోగ్రత పెరుగుదలను 2 ఓసి కంటే తక్కువగా, ప్రధానంగా 1.5 ఓసికి పరిమితం చేయాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకుంది.

2021లో బ్రిటన్ లోని గ్లాస్గోలో జరిగిన కాప్ 26 సమయంలో 1.5 ఓసి లక్ష్యాన్ని సురక్షితమైన పరిమితిగా పరిగణిస్తూ ప్రపంచ సగటు ఉష్ణోగ్రత పెరుగుదలను ఆ పరిమితికి పరిమితం చేసేందుకు చర్యలు తీసుకుంటామని సదస్సుకు హాజరైన దేశాలు ప్రతిజ్ఞ చేశాయి. కానీ ఆ హామీలు సరిపోవని తేలింది. ఉద్విగ్న భౌగోళిక రాజకీయ నేపథ్యం దృష్ట్యా కాప్ 27 ప్రధాన లక్ష్యమైన వాతావరణ చర్యను ప్రోత్సహించే అవకాశం లేదు. ఉక్రెయిన్‌లో యుద్ధం అపూర్వమైన ఇంధన సంక్షోభానికి దారితీసింది. ఇది అనేక దేశాల స్వచ్ఛమైన ఇంధన మార్పు ప్రణాళికలకు తీవ్రమైన దెబ్బ తగిలింది. ఇది కీలకమైన అభివృద్ధి చెందిన దేశాల మధ్య శత్రుత్వాన్ని కూడా పెంపొందించింది. దానితో వాతావరణ మార్పుపై చాలా అవసరమైన సమష్టి చర్యను దూరం చేస్తుంది.

ఇంతలో తైవాన్‌పై అమెరికా, చైనా మధ్య ఉద్రిక్తతలు పెరగడం వాతావరణ మార్పుల సమస్యపై రెండు దేశాల మధ్య సహకారం మృగ్యం కావడానికి దారితీసింది. ఇటీవలి ఐక్యరాజ్యసమితి పర్యావరణ కార్యక్రమం నివేదిక ప్రకారం ప్రస్తుత గ్రీన్ హౌస్ వాయువు తగ్గింపు లక్ష్యం 2030 నాటికి పూర్తిగా సాధించినప్పటికీ శతాబ్దం చివరి నాటికి సగటు ప్రపంచ ఉష్ణోగ్రత 2.5 ఓసి పెరుగుదలకు దారితీస్తుంది. ఇంతలో 2050 నాటికి నికర సున్నా ఉద్గారాలను తాకడానికి దేశాలు చేసిన దీర్ఘకాలిక వాగ్దానాలు బట్వాడా చేయగలిగితే ప్రపంచ ఉష్ణోగ్రత 1.8 ఓసికి పెరుగుతుంది. ఈ నివేదిక ప్రకారం 2015లో పారిస్ ఒప్పందంపై సంతకం చేసినప్పటి నుండి ఉద్గారాల తగ్గింపు ప్రతిజ్ఞలు శతాబ్దం చివరి నాటికి ప్రపంచ సగటు ఉష్ణోగ్రతను 1.5 ఓసికి పరిమితం చేయడానికి సరిపోవు.

మరోవంక ప్రపంచ గ్రీన్ హౌస్ వాయు ఉద్గారాలు పెరుగుతూనే ఉన్నాయి. అన్ని ప్రధాన గ్రీన్ హౌస్ వాయువులు 2021లో రికార్డు స్థాయికి చేరుకున్నాయని ఇటీవలనే ప్రపంచ వాతావరణ సంస్థ నివేదించింది. శక్తివంతమైన గ్రీన్ హౌస్ వాయువు అయిన మీథేన్ ఉద్గారాలలో భయంకరమైన పెరుగుదల ఉంది. 2021లో కార్బన్ సాంద్రతలు 415.7 పారట్స్ పర్ మిలియన్ (పిపిఎమ్), మీథేన్ 1,908 పారట్స్ పర్ బిలియన్ (పిపిబి), నైట్రస్ ఆక్సైడ్ 334.5 పిపిబి. ఈ విలువలు పారిశ్రామిక పూర్వస్థాయిలలో వరుసగా 149 శాతం, 262 శాతం, 124 శాతంగా ఉన్నాయి. ఫలితంగా 1.5 ఓసి లక్ష్యం ఇప్పుడు ప్రమాదకరంగా ఉల్లంఘించబడుతోంది. వాస్తవానికి శాస్త్రవేత్తలు రాబోయే ఐదు సంవత్సరాలలో ఒకదానిలో 1.5 ఓసిని అధిగమించే సంభావ్యత ఇప్పుడు 50 శాతంగా ఉందని అంచనా వేశారు.

సగటు ప్రపంచ ఉష్ణోగ్రత ఇప్పటికే పారిశ్రామిక పూర్వ స్థాయిల కంటే 1.2 ఓసికి చేరుకుంది. ఈ స్థాయి వేడెక్కడం పూర్తిగా ఊహించనిది కాదు. ఊహించనిది ఏమిటంటే సగటు ప్రపంచ ఉష్ణోగ్రత పెరుగుదల ఫలితంగా సంభవించిన తీవ్రమైన వాతావరణ సంఘటనల పూర్తి తీవ్రత, ఫ్రీక్వెన్సీ. ఉదాహరణకు ఈ సంవత్సరం మాత్రమే రికార్డు స్థాయిలో వేడి గాలులు, అడవి మంటలు అమెరికా, ఐరోపాను చుట్టుముట్టాయి. శిక్షార్హమైన అధిక ఉష్ణోగ్రతలు భారత దేశం, చైనాలను అగ్నిగుండంలోకి నెట్టి వేశాయి. వినాశకరమైన వరదలు అమెరికా, పాకిస్తాన్, ఆఫ్రికాలను ప్రభావితం చేశాయి. విపరీతమైన వాతావరణ సంఘటనల విధ్వంసానికి అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలుకు జరుగుతున్న హాని, సిద్ధపడని దేశాల గురించి పాకిస్తాన్ ఆసక్తికరమైన కేస్ స్టడీని అందిస్తుంది. ఈ సంవత్సరం జూన్, ఆగస్టు మధ్య కుండపోత వర్షాలు, ఆకస్మిక వరదల కలయిక దేశంలో అపూర్వమైన విపత్తుకు దారితీసింది.

మొత్తం మీద దాదాపు 8 మిలియన్ల మంది నిర్వాసితులతో సహా దాదాపు 33 మిలియన్ల మంది లేదా ఏడుగురు పాకిస్థానీలలో ఒకరు వరదల వల్ల ప్రభావితమయ్యారు. వరదలు 1,700 మందికి పైగా ప్రాణాలను బలిగొన్నాయి. వరదలు పాకిస్తాన్ పేదరికం రేటు 3.7 నుండి 4.0 శాతం వరకు పెరగడానికి దారితీసి 8.4 నుండి 9.1 మిలియన్ల మంది ప్రజలను పేదరికంలోకి నెట్టవచ్చు. వరదల కారణంగా 14.9 బిలియన్ల డాలర్ల నష్టం, 15.2 బిలియన్ల డాలర్ల ఆర్థిక నష్టాలు సంభవించాయని అంచనాలు వేశారు. అదే సమయంలో పునరావాసం, పునర్నిర్మాణం కోసం 16.3 బిలియన్లు డాలర్లు అవసరమవుతాయి. ఈ విపత్తు దురదృష్టకరం అయినప్పటికీ ప్రస్తుత ఉద్గార తగ్గింపు ప్రతిజ్ఞల ప్రకారం సగటు ప్రపంచ ఉష్ణోగ్రతలో 2.5 ఓసి పెరుగుదల అంచనా వేశారు. ఇది ఇప్పటికే అనుభవించిన దాని కంటే చాలా ఎక్కువ మరణాలను, విధ్వంసాన్ని అందిస్తుంది.

అధ్వానంగా పెరుగుతున్న ఉష్ణోగ్రతల కారణంగా ద్వితీయ విపత్తుల తరంగం ఇప్పుడు ప్రేరేపించబడటానికి చాలా దగ్గరగా ఉంది. ఓ సైన్స్ జర్నల్‌లో ప్రచురించిన తాజా అధ్యయనం ప్రకా రం ఆర్కిటిక్ శీతాకాలపు సముద్రపు మంచు కుప్పకూలడం, బోరియల్ అటవీ ఉత్తర విస్తరణ, అమెజాన్ రెయిన్ ఫారెస్ట్ డైబ్యాక్, పశ్చిమ అంటార్కిటిక్ మంచు షీట్ కూలిపోవడం, బోరియల్ శాశ్వత మంచు ఆకస్మిక కరిగిపోవడం, అట్లాంటిక్ మెరిడినల్ కూలిపోవడం వంటి రాగాల ఎన్నో ప్రమాదకర పరిణామాలను అంచనా వేస్తున్నారు. ప్రపంచ వాతావరణ వ్యవస్థలో గమనించిన మార్పులు, భవిష్యత్తు గురించి పెరుగుతున్న భయంకరమైన హెచ్చరికల దృష్ట్యా కాప్ 27 వద్ద ప్రతినిధులు ఎదుర్కొనే సవాళ్లు తేలికైనవి కావు. 2015లో పారిస్ ఒప్పందం కింద ఇప్పటికే గుర్తించినట్లుగా, 2030 నాటికి లక్ష్యంగా పేర్కొన్న ప్రస్తుత గ్రీన్‌హౌస్ వాయువు తగ్గింపు హామీలు సరిపోవు. అయితే మరింత ప్రతిష్ఠాత్మకమైన గ్రీన్‌హౌస్ వాయువు తగ్గింపు ప్రతిజ్ఞలు, లక్ష్యాలను ఏర్పర్చుకొనే అవకాశం లేదు.

అదే సమయంలో ధనిక, అధిక- ఉద్గార దేశాలు అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలకు పరిహారం ఇవ్వాలని డిమాండ్లు పెరుగుతున్నాయి. తద్వారా వారు వాతావరణ మార్పుల విష ప్రభావాలను తగ్గించడానికి మౌలిక సదుపాయాలు, ఇతర చర్యలను సిద్ధ పడవలసి ఉంటుంది. మరో మాటలో చెప్పాలంటే వాతావరణ మార్పుల విష పర్యవసానాలను ఎదుర్కొంటున్న దేశాలకు నష్ట పరిహారం అందించడం ఇప్పుడు కీలకం కానున్నది. ఇటీవల విపత్తు వరదలకు కారణమవుతున్న ధనిక దేశాలు జరిగిన నష్టాన్ని చెల్లించాలనే అపరిమిత బాధ్యతలకు భయపడి సంపన్న దేశాలు అలాంటి వాదనలను తిరస్కరిస్తున్నాయి. 2009లో కోపెన్ హాగన్‌లో కాప్ 15 సందర్భంగా అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలలో వాతావరణ చర్యల కోసం 2020 నాటికి సంవత్సరానికి 100 బిలియన్లు డాలర్లు అందజేస్తామని వారు వాగ్దానం చేశారు. అయితే ఆ వాగ్దానం నెరవేరలేదు.

ప్రస్తుత భౌగోళిక రాజకీయ ఒత్తిళ్లు వినాశకరమైనది కాకపోయినా కాప్ 27పై సుదీర్ఘ ప్రభావంను చూపే అవకాశం ఉంది. ప్రపంచ స్థాయిలో సామూహిక చర్య గతంలో కంటే ఎక్కువగా అవసరమైనప్పుడు వాతావరణ మార్పుల సహకారంపై ఇది ఇప్పటికే తన ప్రభావాన్ని చూపింది. ఉదాహరణకు ఉక్రెయిన్‌లో యుద్ధం దశాబ్దాలలో అతిపెద్ద ఇంధనపు సంక్షోభానికి దారితీసింది. చమురు, గ్యాస్ ధరలను పెంచారు. ఒకవైపు యుద్ధం నేపథ్యంలో ఇంధన భద్రత గురించిన ఆందోళనలు అనేక ఐరోపా దేశాలు స్వచ్ఛమైన ఇంధనం వైపు తమ ప్రయత్నాలను వేగవంతం చేయడానికి దారితీశాయి. అది దీర్ఘకాలంలో ప్రయోజనకరంగా మారవచ్చు. మరోవైపు ఉక్రెయిన్‌లో జరిగిన యుద్ధం ఐరోపా అంతటా బొగ్గు ఆధారిత ఇంధనానికి ఊతం ఇచ్చింది. అది స్వల్పకాలంలో కర్బన ఉద్గారాలను విపరీతంగా పెంచుతుంది.

పైగా ఉక్రెయిన్‌లో యుద్ధం అమెరికా, రష్యా మధ్య; ఐరోపా, రష్యా మధ్య సంబంధాలను విచ్ఛిన్నం చేసింది. ఇది ప్రపంచ స్థాయిలో వాతావరణ మార్పులపై సమష్టి చర్యను దెబ్బ తీస్తుంది. ఆగస్టులో అమెరికా హౌస్ స్పీకర్ నాన్సీ పెలోసి తైవాన్ సందర్శించిన తరువాత చైనా అమెరికాతో వాతావరణ చర్చలను నిలిపివేసింది. అమెరికా, చైనా కలిసి ప్రపంచంలోని 40 శాతం గ్రీన్‌హౌస్ వాయు ఉద్గారాలకు కారణం అవుతున్నాయి. వాటి మధ్య సహకారంలో లేకపోడం వాతావరణ మార్పులను ఎదుర్కోవడంలో ప్రపంచ ప్రయత్నాలకు విపత్తును కలిగిస్తుంది.

పెరుగుతున్న భౌగోళిక రాజకీయ ఉద్రిక్తతలు కాప్ 27 సమయంలో భారతదేశం తన వాతావరణ దౌత్యాన్ని పెంచుకోవడానికి ఒక అవకాశాన్ని అందించాయి. వాతావరణ చర్చలలో భారత్ నేతృత్వం వహించి అభివృద్ధి చెందుతున్న దేశాలను సమీకరించి ప్రపంచ వాతావరణ చర్య కోసం ఎజెండాలను రూపొందించే అవకాశం నేడు లభిస్తున్నది. అభివృద్ధి చెందిన దేశాలు చరిత్రాత్మకంగా భూమిని వేడెక్కించే గ్రీన్‌హౌస్ వాయువులను విడుదల చేస్తున్నందున భారంలో ఎక్కువ భాగం తీసుకోవాలని భారత్ స్పష్టం చేస్తూ వస్తున్నది. అందుకని అభివృద్ధి చెందిన దేశాలు, చైనా ప్రస్తుత గ్రీన్‌హౌస్ వాయు ఉద్గారాలకు మూలంగా ఉన్నందున వాటిపై ఎక్కువ ఒత్తిడి భారత్ తీసుకు రావాలి.