వక్ఫ్ బిల్లు వివాదం: ఒక విశ్లేషణ

వక్ఫ్ బిల్లు భారత దేశంలో వివాదాస్పద అంశంగా మారింది. సమాజంలోని వివిధ వర్గాలలో ఆందోళనలను రేకెత్తిస్తోంది. ఇది ప్రధానంగా వక్ఫ్ ఆస్తుల నిర్వహణ, నియంత్రణతో వ్యవహరిస్తుండగా ఇస్లామిక్ చట్టం ప్రకారం మతపరమైన లేదా దాతృత్వ ప్రయోజనాల కోసం విరాళంగా ఇవ్వబడిన ఆస్తులు ఈ బిల్లు భూమి హక్కులు, రాజ్యాంగ నిబంధనలు, మతపరమైన స్వయం ప్రతిపత్తిపై చర్చను రేకెత్తించింది. —–వక్ఫ్ చట్టం, 1995, భారతదేశంలో వక్ఫ్ ఆస్తుల నిర్వహణను నియంత్రిస్తుంది. ఈ ఆస్తులను పర్యవేక్షించడానికి, నిర్వహించడానికి, అవి ఉద్దేశించిన లబ్ధిదారులకు సేవ చేస్తాయని నిర్ధారించుకోవడానికి ఇది వక్ఫ్ బోర్డులను ఏర్పాటు చేసింది.

అయితే, సంవత్సరాలుగా, అవినీతి, ఆస్తుల దుర్వినియోగం, వక్ఫ్ ఆస్తులపై అక్రమ ఆక్రమణల ఆరోపణలు రావడంతో వక్ఫ్ ఆస్తుల రక్షణ కోసం, సంస్కరణల కోసం కొన్ని వర్గాల వారు డిమాండ్లకు దారితీశాయి. ప్రభుత్వం ప్రతిపాదించిన తాజా సవరణలు దుర్వినియోగాన్ని నిరోధించడానికి, అలాగే పారదర్శకతను నిర్ధారించడానికి, వక్ఫ్ ఆస్తుల నిర్వహణను క్రమబద్ధీకరించడానికి ప్రయత్నించాయి. అయితే, ఈ సవరణలు ముస్లిం సమాజం సంప్రదాయంగా వస్తున్న హక్కులను ఉల్లంఘిస్తాయని, మతపరమైన నిధులపై రాష్ట్ర నియంత్రణకు దారితీస్తుందని, ముస్లింల ఆస్తులపై కన్నేసిన పార్టీ తమ ఆస్తులను దోచుకోడానికి బిజెపి ప్రభుత్వం కుట్ర చేస్తుందని మరి కొందరు ముస్లింలు, ఇతర లౌకిక వాదులు, విమర్శకులు వాదిస్తున్నారు.

మైనారిటీ వ్యవహారాల మంత్రిత్వ శాఖ ప్రకారం, భారత దేశంలో సుమారు 8 లక్షల వక్ఫ్ ఆస్తులు విస్తరించి ఉన్నాయి. ఇవి సుమారు 6 లక్షల ఎకరాల భూమిని కలిగి ఉన్నాయి. వక్ఫ్ బోర్డు సమష్టిగా దాదాపు రూ. 1.2 లక్షల కోట్ల విలువైన ఆస్తులను పర్యవేక్షిస్తుంది. ఈ విస్తారమైన ఆస్తులు ఉన్నప్పటికీ వాటి దుర్వినియోగం, ఆక్రమణలు, అక్రమాలకు సంబంధించిన ఫిర్యాదులు వ్యవస్థను పీడిస్తున్నాయి. 2009లో వక్ఫ్ ఆస్తులపై జాయింట్ పార్లమెంటరీ కమిటీ (జెపిసి) నివేదిక ప్రకారం, దాదాపు 70% వక్ఫ్ ఆస్తులు ప్రైవేట్ వ్యక్తులు, ప్రభుత్వ సంస్థలు, ఇతర కార్పొరేట్ సంస్థల ఆక్రమణకు గురవుతున్నాయి. ఇది సమస్య సంక్లిష్టత, స్థాయిని ప్రధానంగా ప్రస్తావించింది. దీనికి చట్టపరమైన జోక్యం అవసరమని బిజెపి ప్రభుత్వం వాదిస్తోంది.

వక్ఫ్ బోర్డులకు జవాబుదారీతనం, పారదర్శకత లేదని వాదిస్తూ బిజెపి వక్ఫ్ చట్టానికి సవరణల కోసం చురుకుగా ఒత్తిడి చేసింది. వక్ఫ్ ఆస్తులను ప్రైవేట్ లాభాల కోసం, మరి కొన్ని సందర్భాల్లో వారి మతపరమైన లేదా దాతృత్వ ఉద్దేశా నికి అనుగుణంగా లేని కార్యకలాపాల కోసం కూడా దుర్వినియోగం చేస్తున్నారని బిజెపి నాయకులు ఆందోళన వ్యక్తం చేశారు. ప్రభుత్వం ప్రతిపాదించిన సవరణలు వక్ఫ్ ఆస్తులను కఠినమైన చట్టం పరిశీలనలోకి తీసుకు రావాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నాయి. వాటిలో రాష్ట్రం వాటి నిర్వహణలో జోక్యం చేసుకోవడానికి అనుమతించే నిబంధనలు కూడా ఉన్నాయి.

కొంతమంది బిజెపి నాయకులు మతపరమైన వ్యక్తిగత చట్టాల స్థానంలో యూనిఫాం సివిల్ కోడ్ (యుసిసి)ని కూడా తీసుకురావాలని పిలుపునిచ్చారు. ఇది అమలు చేస్తే వక్ఫ్ ఆస్తుల పాలనపై ప్రభావం చూపుతుంది. అయితే, విమర్శకులు బిజెపి వైఖరిని మైనారిటీ హక్కులను నీరుగార్చే ప్రయత్నంగా కూడా చూస్తున్నారు. కొంత మంది రాజకీయ పరిశీలకులు ఈ సవరణలు మతపరమైన నిధులను రాష్ట్ర నియంత్రణలోకి తీసుకురావడానికి విస్తృత ఎజెండాలో భాగమని, వాణిజ్య లేదా మౌలిక సదుపాయాల అభివృద్ధి కోసం వక్ఫ్ భూములను స్వాధీనం చేసుకోవడానికి మార్గం సుగమం చేస్తుందని వాదిస్తున్నారు.
ముస్లిం సంస్థలు, పండితులు ప్రతిపాదిత సవరణలను తీవ్రంగా వ్యతిరేకించారు. వీటిని మత స్వయం ప్రతిపత్తిపై ఉల్లంఘనగా పేర్కొన్నారు. ఈ మార్పులు తమ సొంత ఆస్తులపై సమాజ నియంత్రణను తగ్గించగలవని ఆల్ ఇండియా ముస్లిం పర్సనల్ లా బోర్డు (ఎఐఎంపిఎల్‌బి), అనేక వక్ఫ్ బోర్డు సభ్యులు ఆందోళన వ్యక్తం చేశారు.వక్ఫ్ ఆస్తులు మతపరమైన, దాతృత్వ ప్రయోజనాల కోసం ఉద్దేశించబడినవని, రాష్ట్ర జోక్యానికి లోబడి ఉండకూడదని అనేక ముస్లిం గ్రూపులు వాదిస్తున్నాయి. అనేక వక్ఫ్ ఆస్తులు ప్రధాన పట్టణ ప్రాంతాలలో ఉన్నందున, ప్రభుత్వ పర్యవేక్షణ చివరికి వాణిజ్య ఉపయోగం కోసం ప్రభుత్వం భూమిని స్వాధీనం చేసుకునేందుకు దారితీస్తుందనే భయం ఉంది.

హిందూ ఆలయ ట్రస్టులు వంటి ఇతర మతపరమైన దాన, ధర్మాల సంస్థలు, వ్యవస్థలు, ఆశ్రమాలు ఎక్కువగా స్వతంత్రంగా ఉన్నప్పటికీ, వక్ఫ్ ఆస్తులను సంస్కరణల కోసం ఎంపిక చేసిన లక్ష్యాలుగా తీసుకుంటున్నారని విమర్శకులు వాదిస్తున్నారు. సవరణలను రూపొందించేటప్పుడు ప్రభుత్వం ముస్లిం సంస్థలను తగినంతగా సంప్రదించలేదని ఆ వర్గం ఆరోపిస్తోంది.——
భారత రాజ్యాంగం మత స్వేచ్ఛను సమర్థిస్తూనే, ప్రజా సంక్షేమం కోసం మత సంస్థలను నియంత్రించడానికి రాష్ట్రాన్ని అనుమతిస్తుంది. సంబంధిత రాజ్యాంగ నిబంధనలలో ఇవి ఉన్నాయి: ఆర్టికల్ 26: మతపరమైన వర్గాలు ఆస్తి నిర్వహణతో సహా వారి స్వంత వ్యవహారాలను నిర్వహించే హక్కును హామీ ఇస్తుంది.

ఆర్టికల్ 30: వారి స్వంత సంస్థలను స్థాపించడానికి, నిర్వహించడానికి మైనారిటీల హక్కులను రక్షిస్తుంది.
ఆర్టికల్ 14: చట్టం ముందు సమానత్వాన్ని నిర్ధారిస్తుంది. ఇతర మత సంస్థలకు స్వయం ప్రతిపత్తిని అనుమతిస్తూ వక్ఫ్ ఆస్తులను లక్ష్యంగా చేసుకోవడం ఈ సూత్రాన్ని ఉల్లంఘించవచ్చని విమర్శకులు వాదిస్తున్నారు. ఆర్టికల్ 300 ఎ: చట్టపరమైన సమర్థన లేకుండా ఏ వ్యక్తి వారి ఆస్తిని కోల్పోకూడదని నిర్ధారిస్తుంది. వక్ఫ్ ఆస్తులను ప్రభావితం చేసే ఏవైనా సవరణలు ఈ రాజ్యాంగ హామీలకు అనుగుణంగా ఉండాలని న్యాయ నిపుణులు విశ్వసిస్తున్నారు. బలవంతపు ప్రజా ప్రయోజనాన్ని అందించకపోతే వక్ఫ్ ఆస్తులను స్వాధీనం చేసుకోవడం లేదా తిరిగి ఉపయోగించడం సాధ్యం కాదని సుప్రీం కోర్టు గతంలో తీర్పు ఇచ్చింది. ——వక్ఫ్ బిల్లు అనేది సమతుల్య విధానం అవసరమయ్యే సంక్లిష్టమైన సమస్య.

పారదర్శకత, జవాబుదారీతనం కోసం ప్రభుత్వం చేస్తున్న ఒత్తిడి సమర్థనీయమే అయినప్పటికీ, మతపరమైన స్వయంప్రతిపతి, ఎంపిక చేసిన లక్ష్యాల గురించి ఆందోళనలను కూడా పరిష్కరించాలి. రాజ్యాంగ విలువలు, సమాజ ఆందోళనలను గౌరవించే పరిష్కారాన్ని కనుగొనడానికి ప్రభుత్వం, ముస్లిం సంస్థల మధ్య నిర్మాణాత్మక సంభాషణ చాలా అవసరం. దుర్వినియోగం నిజమైన ఆందోళన అయితే, సంస్కరణలు వక్ఫ్ ఆస్తులను వేరు చేయడానికి బదులుగా, అన్ని మతపరమైన నిధులలో సమానంగా వర్తింపజేయాలి. అదనంగా, సరైన సంప్రదింపులు, పరిహారం లేకుండా వక్ఫ్ ఆస్తులను మతం కాని ఉపయోగం కోసం తిరిగి ఉపయోగించకుండా చూసుకోవడానికి చట్టపరమైన రక్షణలు ఉండాలి. వక్ఫ్ బిల్లుపై చర్చ చివరికి లౌకికవాదం, మైనారిటీ హక్కుల పట్ల భారతదేశం నిబద్ధతకు పరీక్ష. రాజ్యాంగ రక్షణలను సమర్థిస్తూ పారదర్శకతను నిర్ధారించడం ఈ వివాదాస్పద సమస్యను పరిష్కరించటం కీలకం.

-డా. కోలాహలం రామ్ కిశోర్- 98493 28496